hackermutrang
New Member
Download Khóa luận Khai thác làng nghề phục vụ mục đích du lịch ở tỉnh Bắc Ninh
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU 1
1. Lý do chọn đề tài 1
2. Mục đích, giới hạn và nhiệm vụ đề tài 2
2.1 Mục đích 2
2.2 Nhiệm vụ 2
2.3 Giới hạn của đề tài 2
3. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu 2
3.1 Đối tượng nghiên cứu 2
3.2 Phương pháp nghiên cứu 2
4. Những đóng góp và những điểm mới của khoá luận 3
5. Kết cấu của khoá luận 3
CHƯƠNG I 4
NHỮNG CƠ SỞ LÝ THUYẾT CHUNG 4
1. Quan điểm và đặc điểm của làng nghề 4
1.1. Một số quan niệm làng nghề và ngành nghề truyền thống 4
1.2 Một số đặc điểm của làng nghề Việt Nam 7
1.2.1 Làng nghề tồn tại ở nông thôn và gắn bó chặt chẽ với nông nghiệp 7
1.2.2 Công nghệ kỹ thuật sản xuất sản phẩm trong các làng nghề, đặc biệt là các làng nghề truyền thống thường rất thô sơ, lạc hậu, sử dụng kỹ thuật thủ công là chủ yếu. 8
1.2.3 Đại bộ phận nguyên vật liệu của các làng nghề thường là tại chỗ 8
1.2.4 Phần lớn lao động trong các làng nghề là lao động thủ công, nhờ vào kỹ thuật khéo léo, tinh xảo của đôi bàn tay, óc thẩm mỹ đầy tính sáng tạo của các nghệ nhân và những người thợ. Phương pháp dạy nghề chủ yếu theo cách truyền nghề. 8
1.2.5 Sản phẩm các làng nghề mang tính đơn chiếc, có tính mỹ thuật cao, mang đậm bản sắc dân tộc. 9
1.2.6. Thị trường tiêu thụ sản phẩm của các làng nghề hầu hết mang tính địa phương, tại chỗ, nhỏ hẹp: 9
1.2.7. Hình thức tổ chức sản xuất trong các làng nghề chủ yếu ở quy mô hộ gia đình, một số đã có sự phát triển thành tổ chức hợp tác và doanh nghiệp tư nhân. 10
1.3. Phân loại làng nghề 11
2. Lịch sử hình thành và phát triển của làng nghề 12
3. Các nhân tố ảnh hưởng tới sự hình thành, phát triển của làng nghề 13
3.1. Vị trí địa lý 13
3.2 Nhu cầu của người tiêu dùng và sức ép kinh tế 14
3.3 Trình độ tay nghề của nghệ nhân và đội ngũ thợ lành nghề, kĩ thuật truyền thống và kinh nghiệm lâu đời của các làng nghề 15
3.4. Quy chế làng nghề và các chính sách của Nhà nước 16
4. Vai trò của việc phát triển làng nghề đối với ngành du lịch 18
4.1 Vai trò của làng nghề trong quá trình công nghiệp hoá - hiện đại hoá nông thôn 18
4.2. Vai trò của làng nghề đối với việc phát triển du lịch 20
CHƯƠNG II 22
THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN LÀNG NGHỀ BẮC NINH 22
1. Khái quát chung 22
1.1. Vị trí địa lý 22
1.2. Đặc điểm tự nhiên 23
1.2.1.Địa hình 23
1.2.2. Khí hậu 23
1.3. Đặc điểm về dân cư và nguồn lao động 26
1.4. Đặc điểm kinh tế 28
1.5. Thị trường tiêu thụ 29
2. Thực trạng phát triển và phân bố các làng nghề thủ công ở tỉnh Bắc Ninh 31
2.1. Đặc điểm chung 31
2.2. Cơ cấu ngành trong khu vực làng nghề 34
2.3. Sự phân bố của các làng nghề 36
3. Làng nghề thủ công Bắc Ninh với việc phát triển du lịch 41
CHƯƠNG III 44
PHÁT TRIỂN DU LỊCH LÀNG NGHỀ TỈNH BẮC NINH 44
1. Thực trạng du lịch tỉnh Bắc Ninh 44
1.1. Khách du lịch 44
1.2. Cơ sở lưu trú 47
1.3. Doanh thu 48
1.4. Lao động 50
1.5. Vốn đầu tư 50
1.6. Hiện trạng tổ chức quản lý các hoạt động kinh doanh du lịch 51
2. Khai thác du lịch làng nghề tỉnh Bắc Ninh 51
2.1. Các điểm du lịch làng nghề 51
2.1.1. Làng tranh dân gian Đông Hồ 51
2.1.2. Làng nghề giấy Phong Khê 53
2.1.3. Làng nghề dệt Lũng Giang 53
2.1.4. Làng gốm Phù Lãng 54
2.1.5. Làng đúc đồng Đại Bái 55
2.1.6. Làng gỗ mỹ nghệ Đồng Kỵ 55
2.1.7. Làng gốm Thổ Hà 56
2.2. Các cụm du lịch làng nghề 57
2.2.1. Cụm du lịch thị xã Bắc Ninh và phụ cận 57
2.2.2. Cụm du lịch Lim - Phật Tích 58
2.2.3. Cụm du lịch Đền Đô - Đình Bảng và phụ cận 59
2.2.4. Cụm di tích Song Hồ - Chùa Dâu và phụ cận 60
2.4. Các tuyến du lịch kết hợp 62
2.4.1. Các tuyến du lịch nội tỉnh 62
2.4.2. Các tuyến du lịch liên tỉnh 63
2.5.Nhận xét chung 64
CHƯƠNG IV 67
NHỮNG ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP CƠ BẢN 67
1. Định hướng phát triển du lịch làng nghề Bắc Ninh 67
1.1. Quan điểm phát triển du lịch Bắc Ninh 67
1.2. Những căn cứ để đưa ra định hướng 67
1.3. Các quan điểm cơ bản 67
1.4. Những định hướng cơ bản để bảo tồn và phát triển các làng nghề của tỉnh Bắc Ninh trong thời gian tới 68
1.5. Quy hoạch tổng thể các làng nghề của tỉnh Bắc Ninh cho phù hợp với sự phát triển của du lịch 69
2. Các giải pháp cơ bản 70
2.1. Cải tạo và xây dựng mới cơ sở vật chất kỹ thuật và cơ sở hạ tầng 70
2.2. Tập trung đào tạo và nâng cao tay nghề cho người lao động 71
2.3. Mở rộng thị trường tiêu thụ 73
2.4. Chú trọng đến công tác bảo vệ môi trường 75
3. Giải pháp nâng cao vai trò của làng nghề với hoạt động du lịch tỉnh Bắc Ninh 76
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 78
1. Kết luận 78
2. Ưu nhược điểm của khoá luận 79
2.1. Ưu điểm 79
2.2. Nhược điểm 79
3. Những kiến nghị 79
TÀI LIỆU THAM KHẢO 81
Để tải bản Đầy Đủ của tài liệu, xin Trả lời bài viết này, Mods sẽ gửi Link download cho bạn sớm nhất qua hòm tin nhắn.
Ai cần download tài liệu gì mà không tìm thấy ở đây, thì đăng yêu cầu down tại đây nhé:
Nhận download tài liệu miễn phí
Căn cứ vào mức độ hoạt động của làng nghề, ta có thể chia làng nghề thủ công ở Bắc Ninh làm 3 loại.
Các làng nghề phát triển
Đó là các làng nghề đã vận động phù hợp với cơ chế thị trường, sản xuất ra được một khối lượng hàng hoá lớn, kinh doanh có hiệu quả. Loại này có 16 làng (chiếm 13%) trong đó có 15 làng nghề truyền thống tiêu biểu là làng mộc mỹ nghệ Đồng Kỵ, Phù Khê Đông, Phù Khê Thượng, làng thương mại Đình Bảng, làng xây dựng Đình Cả, Nội Duệ, làng giấy Dương ổ, làng thép Đa Hội, làng đồng Đại Bái...
Các làng nghề hoạt động cầm chừng
Đó là các làng nghề ở dạng vẫn sản xuất kinh doanh bình thường nhưng chưa hay không có khả năng mở rộng sản xuất. Loại này có 32 làng (chiếm 52%) trong đó có 10 làng nghề truyền thống. Khó khăn chủ yếu của các làng nghề này là vấn đề tiêu thụ sản phẩm, không đầu tư thiết bị công nghệ nên hiệu quả kinh tế thấp như rượu Đại Lâm, nhôm Văn Môn, dệt Hồi Quan... Còn lại các làng nghề sản xuất nhỏ mang tính khu vực như tre đan, mộc dân dụng và chế biến nông sản (mỳ, bún, bánh, đậu).
Các làng nghề đang khó khăn, mai một
Đó là các làng nghề đang gặp khó khăn do sản phẩm không đáp ứng được các yêu cầu của thị trường về chất lượng, mẫu mã, giá cả... nên sản xuất đang bị thu hẹp dần mà nghề mới thì chưa có. Loại này có 10 làng (chiếm 17%) trong đó có 6 làng nghề truyền thống là các làng tranh dân gian Đông Hồ, làng cày bừa Đồng Xuất, Trung Bạn, gốm Đoàn Kết, Phấn Trung (Phù Lãng) và dao kéo Vát (Quế Võ).
Tổ chức sản xuất trong các làng nghề chủ yếu là mô hình hộ gia đình. Trong thời kỳ bao cấp, làng nghề thủ công được tập thể hoá thành hợp tác xã. Song từ khi chuyển sang cơ chế thị trường, các hợp tác xã kiểu cũ tan rã, sản xuất trong các làng nghề lại trở về với mô hình truyền thống vốn có là hộ gia đình.
Hiện nay Bắc Ninh có khoảng 10.511 cơ sở sản xuất, trong đó quy mô sản xuất hộ chiếm tới 98% tương đương với 10.309 cơ sở sản xuất. Với mô hình này hầu hết các thành viên trong gia đình đều được huy động vào những công việc khác nhau trong quản trị sản xuất kinh doanh. Bên cạnh đó do tính chất của công việc, tính thời vụ của sản xuất, các hộ gia đình có thể thuê mướn thêm lao động. Việc sản xuất kinh doanh theo hộ gia đình hiện nay rất phù hợp với cách quản lý cũng như trình độ của người thợ.
Ngoài mô hình sản xuất trên còn có hoạt động của các hợp tác xã trong làng nghề thủ công. Sau khi chuyển đổi và đi vào hoạt động, hầu hết các hợp tác xã đều giữ vững được sản xuất và có nhiều hướng phát triển tốt. Tuy nhiên hình thức hợp tác xã trong làng nghề Bắc Ninh vẫn còn những hạn chế nhất định như trình độ quản lý còn thấp, sản phẩm còn đơn điệu... Đồng thời với số lượng thành viên đông đã ảnh hưởng tới quá trình ra quyết định sản xuất kinh doanh.
Bên cạnh đó, các doanh nghiệp tư nhân và công ty TNHH cũng phát triển khá mạnh. Từ năm 1995 đến 2000, Bắc Ninh đã có 30 công ty TNHH và 21 doanh nghiệp tư nhân hoạt động trong các làng nghề. Sự phát triển của doanh nghiệp tư nhân và công ty TNHH đã giúp các hộ sản xuất cá thể trong việc gia công làm vệ tinh cho các công ty, xí nghiệp lớn. Các công ty, xí nghiệp này trực tiếp thu gom hàng hoá từ các hộ gia đình để tiêu thụ hay xuất khẩu đồng thời cũng khai thác các nguồn nguyên liệu để cung cấp cho các hộ gia đình. Tuy nhiên loại hình này cũng bộc lộ nhiều tiêu cực như kinh doanh những mặt hàng không đúng với đăng ký, tìm mọi cách để trốn thuế, lậu thuế.
Nhìn chung, loại hình sản xuất kinh doanh trong các làng nghề đã có sự phát triển đa dạng, phong phú nhưng sản xuất hộ gia đình vẫn là chủ yếu.
Bảng 6: Số cơ sở sản xuất tiểu thủ công nghiệp Bắc Ninh [20]
Tổ chức sản xuất
1996
1997
1998
1999
2000
HTX
38
42
41
99
136
DN tư nhân
10
11
11
11
21
Công ty TNHH
12
12
17
21
30
Hộ cá thể
8.069
8.885
9.068
9.350
10.309
Tình hình hoạt động của các làng nghề Bắc Ninh còn có thể hiện qua một số chỉ tiêu sau:
Bảng 1: Một số chỉ tiêu về khu vực làng nghề
Chỉ tiêu
Đơn vị
Năm 2000
Tổng số làng nghề
Làng
58
Hộ sản xuất CN - TTCN
Hộ
10.308
Số lao động CN - TTCN
Người
46.438
Tổng giá trị sản xuất
Tỷ đồng
1782,5
Giá trị sản xuất CN - TTCN
Tỷ đồng
713
Thu nhập bình quân 1 lao động sản xuất CN
Ngàn đồng/ tháng
700-800
2.2. Cơ cấu ngành trong khu vực làng nghề
ở Bắc Ninh giá trị sản xuất trong các làng nghề thủ công hiện nay chiếm khoảng 40% tổng giá trị sản xuất công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp. Trong năm 2000 giá trị sản xuất của các làng nghề đạt trên 713 tỷ đồng, thu hút trên 45.000 lao động.
Tỷ trọng giá trị sản xuất của một số ngành trong công nghiệp nông thôn ở Bắc Ninh năm 2000 thể hiện qua biểu đồ sau:
Làng nghề phát triển và hoạt động rộng khắp trên địa bàn tỉnh với quy mô sản xuất ngày càng được mở rộng. Trong đó các ngành có tỷ suất lợi nhuận cao mà Nhà nước không có chủ trương độc quyền như chế biến lương thực thực phẩm, vật liệu xây dựng, dệt may, điện tử dân dụng, gốm sứ mỹ nghệ, chế biến gỗ và lâm sản,ngành kim khí... Các mặt hàng sản xuất ra ngày càng nhiều về
số lượng và chất lượng.
Nhìn ở biểu đồ trên ta thấy rằng ngành sản xuất kim loại và các sản phẩm từ kim loại chiếm tỷ trọng lớn nhất (43%) trong cơ cấu các ngành nghề tiểu thủ công nghiệp của Bắc Ninh. Tiêu biểu nhất là làng thép Đa Hội. Làng đã bắt kịp với sự phát triển và biến đổi của thị trường để đầu tư trang thiết bị, công nghệ và đa dạng hoá sản phẩm từ làm thép tròn với nhiều kích cỡ khác nhau phục vụ cho công nghiệp xây dựng đến làm các loại phụ tùng thay thế và lắp ráp xe đạp, xe máy như phôi líp, vành líp, vành, đĩa, đùi, trục...
Một ngành khác cũng phát triển không kém đó là các nghề mộc, tre, nứa. Nhóm nghề này chiếm 28% trong tỷ trọng giá trị sản xuất các ngành nghề tiểu thủ công nghiệp của tỉnh. Các làng nghề đã bắt kịp những nhu cầu của thị trường quốc tế cũng như thị trường nội địa để làm ra những sản phẩm phù hợp. Nghề thủ công mỹ nghệ làm thêm các công đoạn sơn mài, sơn khảm trên bàn, ghế, giường, tủ... phục vụ cho xuất khẩu.
Các ngành dệt, may, giấy cũng có những bước phát triển nhất định. Tuy đóng góp của ngành vào giá trị sản xuất tiểu thủ công nghiệp của tỉnh còn khiêm tốn 19% song trong tương lai các ngành này hứa hẹn sẽ có sự phát triển mạnh mẽ hơn.
2.3. Sự phân bố của các làng nghề
Toàn tỉnh Bắc Ninh hiện nay có 58 làng nghề tiểu thủ công nghiệp, trong đó có 31 làng nghề truyền thống, cụ thể như sau:
Bảng 2: Số l...
Download miễn phí Khóa luận Khai thác làng nghề phục vụ mục đích du lịch ở tỉnh Bắc Ninh
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU 1
1. Lý do chọn đề tài 1
2. Mục đích, giới hạn và nhiệm vụ đề tài 2
2.1 Mục đích 2
2.2 Nhiệm vụ 2
2.3 Giới hạn của đề tài 2
3. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu 2
3.1 Đối tượng nghiên cứu 2
3.2 Phương pháp nghiên cứu 2
4. Những đóng góp và những điểm mới của khoá luận 3
5. Kết cấu của khoá luận 3
CHƯƠNG I 4
NHỮNG CƠ SỞ LÝ THUYẾT CHUNG 4
1. Quan điểm và đặc điểm của làng nghề 4
1.1. Một số quan niệm làng nghề và ngành nghề truyền thống 4
1.2 Một số đặc điểm của làng nghề Việt Nam 7
1.2.1 Làng nghề tồn tại ở nông thôn và gắn bó chặt chẽ với nông nghiệp 7
1.2.2 Công nghệ kỹ thuật sản xuất sản phẩm trong các làng nghề, đặc biệt là các làng nghề truyền thống thường rất thô sơ, lạc hậu, sử dụng kỹ thuật thủ công là chủ yếu. 8
1.2.3 Đại bộ phận nguyên vật liệu của các làng nghề thường là tại chỗ 8
1.2.4 Phần lớn lao động trong các làng nghề là lao động thủ công, nhờ vào kỹ thuật khéo léo, tinh xảo của đôi bàn tay, óc thẩm mỹ đầy tính sáng tạo của các nghệ nhân và những người thợ. Phương pháp dạy nghề chủ yếu theo cách truyền nghề. 8
1.2.5 Sản phẩm các làng nghề mang tính đơn chiếc, có tính mỹ thuật cao, mang đậm bản sắc dân tộc. 9
1.2.6. Thị trường tiêu thụ sản phẩm của các làng nghề hầu hết mang tính địa phương, tại chỗ, nhỏ hẹp: 9
1.2.7. Hình thức tổ chức sản xuất trong các làng nghề chủ yếu ở quy mô hộ gia đình, một số đã có sự phát triển thành tổ chức hợp tác và doanh nghiệp tư nhân. 10
1.3. Phân loại làng nghề 11
2. Lịch sử hình thành và phát triển của làng nghề 12
3. Các nhân tố ảnh hưởng tới sự hình thành, phát triển của làng nghề 13
3.1. Vị trí địa lý 13
3.2 Nhu cầu của người tiêu dùng và sức ép kinh tế 14
3.3 Trình độ tay nghề của nghệ nhân và đội ngũ thợ lành nghề, kĩ thuật truyền thống và kinh nghiệm lâu đời của các làng nghề 15
3.4. Quy chế làng nghề và các chính sách của Nhà nước 16
4. Vai trò của việc phát triển làng nghề đối với ngành du lịch 18
4.1 Vai trò của làng nghề trong quá trình công nghiệp hoá - hiện đại hoá nông thôn 18
4.2. Vai trò của làng nghề đối với việc phát triển du lịch 20
CHƯƠNG II 22
THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN LÀNG NGHỀ BẮC NINH 22
1. Khái quát chung 22
1.1. Vị trí địa lý 22
1.2. Đặc điểm tự nhiên 23
1.2.1.Địa hình 23
1.2.2. Khí hậu 23
1.3. Đặc điểm về dân cư và nguồn lao động 26
1.4. Đặc điểm kinh tế 28
1.5. Thị trường tiêu thụ 29
2. Thực trạng phát triển và phân bố các làng nghề thủ công ở tỉnh Bắc Ninh 31
2.1. Đặc điểm chung 31
2.2. Cơ cấu ngành trong khu vực làng nghề 34
2.3. Sự phân bố của các làng nghề 36
3. Làng nghề thủ công Bắc Ninh với việc phát triển du lịch 41
CHƯƠNG III 44
PHÁT TRIỂN DU LỊCH LÀNG NGHỀ TỈNH BẮC NINH 44
1. Thực trạng du lịch tỉnh Bắc Ninh 44
1.1. Khách du lịch 44
1.2. Cơ sở lưu trú 47
1.3. Doanh thu 48
1.4. Lao động 50
1.5. Vốn đầu tư 50
1.6. Hiện trạng tổ chức quản lý các hoạt động kinh doanh du lịch 51
2. Khai thác du lịch làng nghề tỉnh Bắc Ninh 51
2.1. Các điểm du lịch làng nghề 51
2.1.1. Làng tranh dân gian Đông Hồ 51
2.1.2. Làng nghề giấy Phong Khê 53
2.1.3. Làng nghề dệt Lũng Giang 53
2.1.4. Làng gốm Phù Lãng 54
2.1.5. Làng đúc đồng Đại Bái 55
2.1.6. Làng gỗ mỹ nghệ Đồng Kỵ 55
2.1.7. Làng gốm Thổ Hà 56
2.2. Các cụm du lịch làng nghề 57
2.2.1. Cụm du lịch thị xã Bắc Ninh và phụ cận 57
2.2.2. Cụm du lịch Lim - Phật Tích 58
2.2.3. Cụm du lịch Đền Đô - Đình Bảng và phụ cận 59
2.2.4. Cụm di tích Song Hồ - Chùa Dâu và phụ cận 60
2.4. Các tuyến du lịch kết hợp 62
2.4.1. Các tuyến du lịch nội tỉnh 62
2.4.2. Các tuyến du lịch liên tỉnh 63
2.5.Nhận xét chung 64
CHƯƠNG IV 67
NHỮNG ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP CƠ BẢN 67
1. Định hướng phát triển du lịch làng nghề Bắc Ninh 67
1.1. Quan điểm phát triển du lịch Bắc Ninh 67
1.2. Những căn cứ để đưa ra định hướng 67
1.3. Các quan điểm cơ bản 67
1.4. Những định hướng cơ bản để bảo tồn và phát triển các làng nghề của tỉnh Bắc Ninh trong thời gian tới 68
1.5. Quy hoạch tổng thể các làng nghề của tỉnh Bắc Ninh cho phù hợp với sự phát triển của du lịch 69
2. Các giải pháp cơ bản 70
2.1. Cải tạo và xây dựng mới cơ sở vật chất kỹ thuật và cơ sở hạ tầng 70
2.2. Tập trung đào tạo và nâng cao tay nghề cho người lao động 71
2.3. Mở rộng thị trường tiêu thụ 73
2.4. Chú trọng đến công tác bảo vệ môi trường 75
3. Giải pháp nâng cao vai trò của làng nghề với hoạt động du lịch tỉnh Bắc Ninh 76
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 78
1. Kết luận 78
2. Ưu nhược điểm của khoá luận 79
2.1. Ưu điểm 79
2.2. Nhược điểm 79
3. Những kiến nghị 79
TÀI LIỆU THAM KHẢO 81
Để tải bản Đầy Đủ của tài liệu, xin Trả lời bài viết này, Mods sẽ gửi Link download cho bạn sớm nhất qua hòm tin nhắn.
Ai cần download tài liệu gì mà không tìm thấy ở đây, thì đăng yêu cầu down tại đây nhé:
Nhận download tài liệu miễn phí
Tóm tắt nội dung tài liệu:
kinh tế thị trường đã phân hoá rõ: Những làng nghề trải qua thăng trầm mà vẫn giữ được nghề, chuyển đổi sản phẩm hay đầu tư trang thiết bị công nghệ mới thì không những tồn tại mà còn phát triển mạnh hơn (giấy Phong Khê, thép Đa Hội, mộc mỹ nghệ Đồng Kỵ, Phù Khê, Hương Mạc...); Những làng nghề chậm đổi mới về sản phẩm và công nghệ thì mất dần thị trường, sản xuất bị thu hẹp, mai một (làng gốm Phù Lãng, tranh dân gian Đông Hồ...).Căn cứ vào mức độ hoạt động của làng nghề, ta có thể chia làng nghề thủ công ở Bắc Ninh làm 3 loại.
Các làng nghề phát triển
Đó là các làng nghề đã vận động phù hợp với cơ chế thị trường, sản xuất ra được một khối lượng hàng hoá lớn, kinh doanh có hiệu quả. Loại này có 16 làng (chiếm 13%) trong đó có 15 làng nghề truyền thống tiêu biểu là làng mộc mỹ nghệ Đồng Kỵ, Phù Khê Đông, Phù Khê Thượng, làng thương mại Đình Bảng, làng xây dựng Đình Cả, Nội Duệ, làng giấy Dương ổ, làng thép Đa Hội, làng đồng Đại Bái...
Các làng nghề hoạt động cầm chừng
Đó là các làng nghề ở dạng vẫn sản xuất kinh doanh bình thường nhưng chưa hay không có khả năng mở rộng sản xuất. Loại này có 32 làng (chiếm 52%) trong đó có 10 làng nghề truyền thống. Khó khăn chủ yếu của các làng nghề này là vấn đề tiêu thụ sản phẩm, không đầu tư thiết bị công nghệ nên hiệu quả kinh tế thấp như rượu Đại Lâm, nhôm Văn Môn, dệt Hồi Quan... Còn lại các làng nghề sản xuất nhỏ mang tính khu vực như tre đan, mộc dân dụng và chế biến nông sản (mỳ, bún, bánh, đậu).
Các làng nghề đang khó khăn, mai một
Đó là các làng nghề đang gặp khó khăn do sản phẩm không đáp ứng được các yêu cầu của thị trường về chất lượng, mẫu mã, giá cả... nên sản xuất đang bị thu hẹp dần mà nghề mới thì chưa có. Loại này có 10 làng (chiếm 17%) trong đó có 6 làng nghề truyền thống là các làng tranh dân gian Đông Hồ, làng cày bừa Đồng Xuất, Trung Bạn, gốm Đoàn Kết, Phấn Trung (Phù Lãng) và dao kéo Vát (Quế Võ).
Tổ chức sản xuất trong các làng nghề chủ yếu là mô hình hộ gia đình. Trong thời kỳ bao cấp, làng nghề thủ công được tập thể hoá thành hợp tác xã. Song từ khi chuyển sang cơ chế thị trường, các hợp tác xã kiểu cũ tan rã, sản xuất trong các làng nghề lại trở về với mô hình truyền thống vốn có là hộ gia đình.
Hiện nay Bắc Ninh có khoảng 10.511 cơ sở sản xuất, trong đó quy mô sản xuất hộ chiếm tới 98% tương đương với 10.309 cơ sở sản xuất. Với mô hình này hầu hết các thành viên trong gia đình đều được huy động vào những công việc khác nhau trong quản trị sản xuất kinh doanh. Bên cạnh đó do tính chất của công việc, tính thời vụ của sản xuất, các hộ gia đình có thể thuê mướn thêm lao động. Việc sản xuất kinh doanh theo hộ gia đình hiện nay rất phù hợp với cách quản lý cũng như trình độ của người thợ.
Ngoài mô hình sản xuất trên còn có hoạt động của các hợp tác xã trong làng nghề thủ công. Sau khi chuyển đổi và đi vào hoạt động, hầu hết các hợp tác xã đều giữ vững được sản xuất và có nhiều hướng phát triển tốt. Tuy nhiên hình thức hợp tác xã trong làng nghề Bắc Ninh vẫn còn những hạn chế nhất định như trình độ quản lý còn thấp, sản phẩm còn đơn điệu... Đồng thời với số lượng thành viên đông đã ảnh hưởng tới quá trình ra quyết định sản xuất kinh doanh.
Bên cạnh đó, các doanh nghiệp tư nhân và công ty TNHH cũng phát triển khá mạnh. Từ năm 1995 đến 2000, Bắc Ninh đã có 30 công ty TNHH và 21 doanh nghiệp tư nhân hoạt động trong các làng nghề. Sự phát triển của doanh nghiệp tư nhân và công ty TNHH đã giúp các hộ sản xuất cá thể trong việc gia công làm vệ tinh cho các công ty, xí nghiệp lớn. Các công ty, xí nghiệp này trực tiếp thu gom hàng hoá từ các hộ gia đình để tiêu thụ hay xuất khẩu đồng thời cũng khai thác các nguồn nguyên liệu để cung cấp cho các hộ gia đình. Tuy nhiên loại hình này cũng bộc lộ nhiều tiêu cực như kinh doanh những mặt hàng không đúng với đăng ký, tìm mọi cách để trốn thuế, lậu thuế.
Nhìn chung, loại hình sản xuất kinh doanh trong các làng nghề đã có sự phát triển đa dạng, phong phú nhưng sản xuất hộ gia đình vẫn là chủ yếu.
Bảng 6: Số cơ sở sản xuất tiểu thủ công nghiệp Bắc Ninh [20]
Tổ chức sản xuất
1996
1997
1998
1999
2000
HTX
38
42
41
99
136
DN tư nhân
10
11
11
11
21
Công ty TNHH
12
12
17
21
30
Hộ cá thể
8.069
8.885
9.068
9.350
10.309
Tình hình hoạt động của các làng nghề Bắc Ninh còn có thể hiện qua một số chỉ tiêu sau:
Bảng 1: Một số chỉ tiêu về khu vực làng nghề
Chỉ tiêu
Đơn vị
Năm 2000
Tổng số làng nghề
Làng
58
Hộ sản xuất CN - TTCN
Hộ
10.308
Số lao động CN - TTCN
Người
46.438
Tổng giá trị sản xuất
Tỷ đồng
1782,5
Giá trị sản xuất CN - TTCN
Tỷ đồng
713
Thu nhập bình quân 1 lao động sản xuất CN
Ngàn đồng/ tháng
700-800
2.2. Cơ cấu ngành trong khu vực làng nghề
ở Bắc Ninh giá trị sản xuất trong các làng nghề thủ công hiện nay chiếm khoảng 40% tổng giá trị sản xuất công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp. Trong năm 2000 giá trị sản xuất của các làng nghề đạt trên 713 tỷ đồng, thu hút trên 45.000 lao động.
Tỷ trọng giá trị sản xuất của một số ngành trong công nghiệp nông thôn ở Bắc Ninh năm 2000 thể hiện qua biểu đồ sau:
Làng nghề phát triển và hoạt động rộng khắp trên địa bàn tỉnh với quy mô sản xuất ngày càng được mở rộng. Trong đó các ngành có tỷ suất lợi nhuận cao mà Nhà nước không có chủ trương độc quyền như chế biến lương thực thực phẩm, vật liệu xây dựng, dệt may, điện tử dân dụng, gốm sứ mỹ nghệ, chế biến gỗ và lâm sản,ngành kim khí... Các mặt hàng sản xuất ra ngày càng nhiều về
số lượng và chất lượng.
Nhìn ở biểu đồ trên ta thấy rằng ngành sản xuất kim loại và các sản phẩm từ kim loại chiếm tỷ trọng lớn nhất (43%) trong cơ cấu các ngành nghề tiểu thủ công nghiệp của Bắc Ninh. Tiêu biểu nhất là làng thép Đa Hội. Làng đã bắt kịp với sự phát triển và biến đổi của thị trường để đầu tư trang thiết bị, công nghệ và đa dạng hoá sản phẩm từ làm thép tròn với nhiều kích cỡ khác nhau phục vụ cho công nghiệp xây dựng đến làm các loại phụ tùng thay thế và lắp ráp xe đạp, xe máy như phôi líp, vành líp, vành, đĩa, đùi, trục...
Một ngành khác cũng phát triển không kém đó là các nghề mộc, tre, nứa. Nhóm nghề này chiếm 28% trong tỷ trọng giá trị sản xuất các ngành nghề tiểu thủ công nghiệp của tỉnh. Các làng nghề đã bắt kịp những nhu cầu của thị trường quốc tế cũng như thị trường nội địa để làm ra những sản phẩm phù hợp. Nghề thủ công mỹ nghệ làm thêm các công đoạn sơn mài, sơn khảm trên bàn, ghế, giường, tủ... phục vụ cho xuất khẩu.
Các ngành dệt, may, giấy cũng có những bước phát triển nhất định. Tuy đóng góp của ngành vào giá trị sản xuất tiểu thủ công nghiệp của tỉnh còn khiêm tốn 19% song trong tương lai các ngành này hứa hẹn sẽ có sự phát triển mạnh mẽ hơn.
2.3. Sự phân bố của các làng nghề
Toàn tỉnh Bắc Ninh hiện nay có 58 làng nghề tiểu thủ công nghiệp, trong đó có 31 làng nghề truyền thống, cụ thể như sau:
Bảng 2: Số l...