doluong_quynhnhu
New Member
Link tải luận văn miễn phí cho ae Kết Nối
Mở đầu
Hai mươi năm sau đổi mới, cô gái thị trường đã đến tuổi khó bảo, làm cho viên quản lý nhiều phen phải phiền lòng. Khi sốt, khi đóng băng; chỉ riêng cái thị trường nhà đất đã rối bời, nói chi đến những thị trường vốn với nợ đọng khó đòi hay thị trường lao động với nhiều vụ đình công quy mô ngày càng lan rộng. Dường như có điều gì đó chưa thật ổn trong cơ chế thị trường của chúng ta hiện nay.
Khi bản dự thảo báo cáo chính trị của Đại hội X Đảng Cộng sản Việt Nam được công bố để lấy ý kiến rộng rãi trong xã hội, nhiều bài đóng góp ý kiến thật sự tâm huyết và thẳng thắn bày tỏ những bức xúc. Trong đó vấn đề kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là một vấn đề được khá nhiều ý kiến thảo luận. Nhiều bài góp ý nói cụm từ “định hướng xã hội chủ nghĩa” quá mù mờ và gây ra nhiều lúng túng. “Nội dung của định hướng xã hội chủ nghĩa là gì thì còn phân vân (…) chưa ví dụ rõ” (Vũ Quốc Tuấn, thời báo Kinh tế Sài Gòn, 9-3-2006, tr.12). Ngay ông Vũ Phạm Quyết Thắng, Phó Tổng thanh tra Chính Phủ cũng nói “bản thân tui cũng không lý giải được cụ thể thế nào là định hướng xã hội chủ nghĩa, hình thù nó ra sao, làm thế nào để nhận dạng được nó” (Tuổi trẻ, 21-2-2006,tr.5).
Thế nào là “định hướng xã hội chủ nghĩa” quả là một vấn đề cần làm rõ vì hệ luận của chuyện này liên quan tới cách thức giải quyết nhiều vấn đề như: Đảng viên làm kinh tế tư nhân, kinh tế quốc doanh là chủ đạo. Vì vậy việc xác định kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là vấn đề vô cùng quan trọng. Tụt hậu hay tiến kịp nhân loại, vận mệnh đất nước, đời sống người dân phụ thuộc không ít vào những gì được quyết định hôm nay. Thực tiễn năng động đòi hỏi tư duy lí luận không thể xơ cứng giậm chân tại chỗ. Quan niệm về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nhiều thập kỉ thực tiễn trải qua của đất nước ta cũng như của thế giới buộc chúng ta không thể không thừa nhận những tư duy mới.
Với ý nghĩa như trên trong bài viết này, tui mạn phép đề cập một số cơ sở lí luận cũng như thực tiễn trong việc xây dựng kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta từ sau đổi mới đến nay. Bài viết này xin được góp lời vào tiếng nói chung vào công cuộc xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đầy trăn trở của nước ta trong giai đoạn hiện nay.
Nội dung
I- Cơ sở lí luận về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa:
1- Sự cần thiết khách quan phát triển kinh tế thị trường ở Việt Nam:
Kinh tế hàng hoá là một kiểu tổ chức kinh tế - xã hội, mà trong đó sản phẩm được sản xuất ra để trao đổi, để bán trên thị trường. Mục đích của sản xuất trong kinh tế hàng hoá không phải để thoả mãn nhu cầu trực tiếp của người sản xuất ra sản phẩm mà nhằm để bán, tức là để thoả mãn nhu cầu của người mua đáp ứng nhu cầu của xã hội.
Kinh tế thị trường là trình độ phát triển cao của kinh tế hàng hoá, trong đó toàn bộ các yếu tố “đầu vào” và “đầu ra” của sản xuất đều thông qua thị trường. Kinh tế hàng hoá và kinh tế thị trường không đồng nhất với nhau,chúng khác nhau về trình độ phát triển. Về cơ bản chúng có cùng nguồn gốc và cùng bản chất.
* Cơ sở khách quan của sự tồn tại và phát triển kinh tế thị trường ở Việt Nam:
- Phân công lao động xã hội với tính cách là cơ sở chung của sản xuất hàng hoá chẳng những không mất đi, mà trái lại còn được phát triển cả về chiều rộng và chiều sâu. Phân công lao động trong từng khu vực, từng địa phương cũng ngày càng phát triển. Sự phát triển của phân công lao động được thể hiện ở tính phong phú, đa dạng và chất lượng ngày càng cao của sản phẩm đưa ra trao đổi trên thị trường.
- Trong nền kinh tế nước ta, tồn tại nhiều hình thức sở hữu, đó là sở hữu toàn dân, sở hữu tập thể, sở hữu tư nhân (gồm sở hữu cá thể, sở hữu tiểu chủ, sở hữu tư bản tư nhân), sở hữu hỗn hợp. Do đó tồn tại nhiều chủ thể kinh tế độc lập, lợi ích riêng, nên quan hệ kinh tế giữa họ chỉ có thể thực hiện bằng quan hệ hàng hoá - tiền tệ.
- Thành phần kinh tế Nhà nước và kinh tế tập thể, tuy cùng dựa trên chế độ công hữu về tư liệu sản xuất, nhưng các đơn vị kinh tế vẫn có sự khác biệt nhất định, có quyền tự chủ trong sản xuất kinh doanh, có lợi ích riêng. Mặt khác, các đơn vị kinh tế còn có sự khác nhau về trình độ kỹ thuật - công nghệ, về trình độ tổ chức quản lý, nên chi phí sản xuất và hiệu quả sản xuất cũng khác nhau.
- Quan hệ hàng hoá - tiền tệ còn cần thiết trong quan hệ kinh tế đối ngoại, đặc biệt trong điều kiện phân công lao động quốc tế đang phát triển ngày càng sâu sắc, vì mỗi nước là một quốc gia riêng biệt, là người chủ sở hữu đối với các hàng hoá đưa ra trao đổi trên thị trường thế giới. Sự trao đổi ở đây phải theo nguyên tắc ngang giá.
Như vậy, khi kinh tế thị trường ở nước ta là một tồn tại tất yếu khách quan, thì không thể lấy ý chí chủ quan mà xoá bỏ nó được.
2- Quan điểm của Đảng và Nhà nước Việt Nam về phát triển kinh tế thị trường :
Trước đây chúng ta quan niệm kinh tế hàng hoá là đặc trưng của chủ nghĩa Tư bản, vì vậy trong quá trình xây dựng kinh tế chúng ta đã cố gắng loại bỏ hoàn toàn những đặc trưng của kinh tế hàng hoá, thiết lập thể chế kinh tế kế hoạch và cơ chế vận hành nền kinh tế là cơ chế quản lí tập trung, quan liêu, bao cấp. Mô hình kinh tế và cơ chế đó có những đặc trưng chủ yếu sau:
- Nhà nước quản lí nền kinh tế bằng mệnh lệnh hành chính là chủ yếu với hệ thống chỉ tiêu pháp lệnh chi tiết từ trên xuống dưới. Do đó hoạt động của các doanh nghiệp chủ yếu phải dựa vào chỉ tiêu pháp lệnh hay là quyết định của cơ quan quản lí Nhà nước cấp trên, từ phương hướng sản xuất, nguồn vật tư, địa chỉ tiêu thụ sản phẩm, đến việc định giá, sắp xếp bộ máy.
- Các cơ quan hành chính can thiệp quá sâu vào hoạt động sản xuất
kinh doanh của các đơn vị kinh tế cơ sở, nhưng lại không chịu trách nhiệm gì về vật chất đối với các quyết định của mình. Những thiệt hại do các quyết định không đúng gây ra thì Ngân sách Nhà nước phải gánh chịu.
Quan hệ hàng hoá - tiền tệ bị coi thường, Nhà nước quản lí nền kinh tế và kế hoạch hoá bằng chế độ cấp phát và giao nộp sản phẩm, quan hệ hiện vật là chủ yếu, do đó hạch toán kinh tế chỉ là hình thức. Chế độ bao cấp được thực hiện qua các hình thức như: bao cấp qua giá, bao cấp qua chế độ tem phiếu và bao cấp theo chế độ cấp phát vốn của Ngân sách Nhà nước.
Bộ máy quản lí cồng kềnh, có nhiều cấp trung gian và kém năng động, từ đó sinh ra một đội ngũ quản lý kém năng lực quản lí, nhưng phong cách thì cửa quyền, quan liêu.
Mô hình kinh tế chỉ huy, mà điển hình là nền kinh tế kế hoạch hoá, tập trung, bao cấp … với những đặc trưng nêu trên có những ưu điểm là tập trung được nguồn lực vào những mục tiêu chủ yếu, nhưng nó lại thủ tiêu cạnh tranh nên đã kìm hãm tiến bộ khoa học - kỹ thuật. Mô hình kinh tế đó không có tiêu chuẩn khách quan đánh giá hiệu qủa hoạt động kinh tế, bởi lẽ giá cả gần như không có quan hệ gì với giá trị hàng hoá, cũng như là tương quan cung - cầu, nên mọi sự tính toán đều sai lệch, làm mất đi động lực của sự phát triển kinh tế, làm triệt tiêu chức năng động sáng tạo của các đơn vị kinh tế, hình thành cơ chế kìm hãm sự phát triển kinh tế - xã hội. Khi đó chủ yếu phát triển kinh tế theo bề rộng chứ không phải phát triển kinh tế theo chiều sâu.
Vì vậy, với sự đổi mới tư duy về kinh tế, Đảng và Nhà nước ta đã nhận định rằng kinh tế hàng hoá là thành tựu trong lịch sử phát triển của nhân loại và đã đề ra phương hướng đổi mới kinh tế là chuyển nền kinh tế nước ta sang kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lí của Nhà nước, định hướng xã hội chủ nghĩa.
3- Đặc trưng kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam:
Nói kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa có nghĩa là nền kinh tế của chúng ta không phải là kinh tế bao cấp, quản lí theo kiểu tập trung quan liêu bao cấp như trước đây nhưng đó cũng không phải là nền kinh tế thị trường tự do theo cách của các nước Tư bản, tức là không phải kinh tế thị trường Tư bản chủ nghĩa. Bởi vì chúng ta còn đang ở trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, còn có sự đan xen và đấu tranh giữa cái cũ và cái mới, vừa có, vừa chưa có đầy đủ yếu tố xã hội chủ nghĩa.
Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, một mặt vừa có tính chất chung của nền kinh tế thị trường: Một là, các chủ thể kinh tế có tính độc lập, có quyền tự chủ trong sản xuất kinh doanh. Hai là, giá cả do thị trường quyết định, hệ thống thị trường được phát triển đầy đủ và nó có tác dụng làm cơ sở cho việc phân phối các nguồn lực kinh tế vào trong các ngành, các lĩnh vực của nền kinh tế. Ba là, nền kinh tế vận động theo những quy luật vốn có của kinh tế thị trường như quy luật giá trị, quy luật cung cầu, quy luật cạnh tranh,… Sự tác động của các quy luật đó hình thành cơ chế tự điều tiết của nền kinh tế. Bốn là, nếu là nền kinh tế thị trường hiện đại thì còn có sự điều tiết vĩ mô của Nhà nước thông qua pháp luật kinh tế, kế hoạch hoá, các chính sách kinh tế. Mặt khác kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam dựa trên cơ sở và được dẫn dắt, chi phối bởi nguyên tắc và bản chất của chủ nghĩa xã hội. Do đó, kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa có những đặc trưng bản chất dưới đây:
3.1- Về mục tiêu phát triển kinh tế thị trường :
Mục tiêu hàng đầu của phát triển kinh tế thị trường ở nước ta là giải phóng sức sản xuất, động viên mọi nguồn lực trong nước và ngoài nước để thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá, xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội, nâng cao hiệu quả kinh tế - xã hội, cải thiện từng bước đời sống nhân dân.
3.2- Nền kinh tế thị trường gồm nhiều thành phần trong đó kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo:
Trong nền kinh tế nước ta tồn tại ba loại hình sở hữu cơ bản là sở hữu toàn dân, sở hữu tập thể, sở hữu tư nhân (gồm sở hữu cá thể, sở hữu tiểu chủ, sở hữu tư nhân tư bản). Từ ba loại hình sở hữu cơ bản đó hình thành nhiều thành phần kinh tế, nhiều tổ chức sản xuất kinh doanh. Các thành phần kinh tế đó là kinh tế Nhà nước, kinh tế tập thể, kinh tế tư bản tư nhân, kinh tế tư bản Nhà nước, kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài, trong đó kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo. Các thành phần kinh tế nói trên tồn tại một cách khách quan và là những bộ phận cần thiết của nền kinh tế trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Vì vậy, phát triển nền kinh tế thị trường nhiều thành phần là một tất yếu đối với nước ta. Chỉ có như vậy chúng ta mới khai thác được mọi nguồn lực kinh tế, nâng cao được hiệu quả kinh tế, phát huy được tiềm năng của các thành phần kinh tế vào phát triển chung nền kinh tế củ đất nước nhằm thoả mãn nhu cầu ngày càng tăng của nhân dân.
Trong kinh tế thị trường nhiều thành phần ở nước ta kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo. Việc xác lập vai trò chủ đạo của kinh tế Nhà nước là vấn đề có tính nguyên tắc và là sự khác biệt có tính chất bản chất giữa kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa với kinh tế thị trường Tư bản chủ nghĩa. Tính định hướng xã hội chủ nghĩa của nền kinh tế thị trường ở nước ta đã quyết định kinh tế Nhà nước phải giữ vai trò chủ đạo trong cơ cấu kinh tế nhiều thành phần. Bởi lẽ mỗi một chế độ xã hội đều có một cơ sở kinh tế tương ứng với nó, kinh tế Nhà nước cùng với kinh tế tập thể tạo nền tảng cho chế độ xã hội mới - xã hội chủ nghĩa ở nước ta.
Cần nhận thức rõ ràng mỗi thành phần kinh tế trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội có bản chất kinh tế - xã hội riêng, chịu sự tác động của các quy luật kinh tế riêng, nên bên cạnh sự thống nhất của các thành phần kinh tế, còn có sự khác biệt và mâu thuẫn khiến cho nền kinh tế thị trường ở nước ta có khả năng phát triển theo những phương hướng khác nhau. Vì vậy kinh tế Nhà nước phải được xây dựng và phát triển có hiệu quả để thực hiện tốt vai trò chủ đạo của mình; đồng thời Nhà nước phải thực hiện tốt vai trò quản lí vĩ mô kinh tế - xã hội để đảm bảo cho nền kinh tế phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
3.3- Trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, thực hiện nhiều hình thức phân phối thu nhập, trong đó lấy phân phối theo lao động là chủ yếu:
Phù hợp với sự phát triển của lực lượng sản xuất trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, nhiều chế độ sở hữu cùng tồn tại: sở hữu toàn dân, sở hữu tập thể, sở hữu cá nhân và các hình thức sở hữu do kết quả của sự xâm nhập giữa chúng. Mỗi chế độ sở hữu có nguyên tắc (hình thức) phân phối tương ứng với nó, vì thế trong thời kỳ quá độ tồn tại cơ cấu đa dạng về hình thức phân phối thu nhập.
Trong nền kinh tế thị trường ở nước ta, tồn tại các hình thức phân phối thu nhập sau đây: phân phối theo lao động, phân phối theo vốn hay tài sản đóng góp, phân phối theo giá trị sức lao động (nó được thực hiện trong các doanh nghiệp tư bản tư nhân và các doanh nghiệp mà vốn đầu tư là của nước ngoài), phân phối thông qua các quỹ phúc lợi tập thể và xã hội.
6- Xoá bỏ triệt để cơ chế tập trung, quan liêu, bao cấp, hoàn thiện cơ chế quản lí kinh tế của Nhà nước.
Để nâng cao năng lực và hiệu quả quản lí của Nhà nước, cần nâng cao năng cực của các cơ quan lập pháp, hành pháp và tư pháp, thực hiện cải cách nền hành chính quốc gia. Nhà nước thực hiện định hướng sự phát triển kinh tế; có hệ thống chính sách nhất quán để tạo môi trường ổn định và thuận lợi cho hoạt động kinh tế, hạn chế, khắc phục những mặt tiêu cực của cơ chế thị trường. Nhà nước thực hiện đúng chức năng quản lí Nhà nước về kinh tế và chức năng chủ sở hữu tài sản công, không can thiệp vào chức năng quản trị kinh doanh để các doanh nghiệp có quyền tự chủ trong sản xuất kinh doanh. Nhà nước sử dụng các biện pháp kinh tế là chính để điều tiết nền kinh tế chứ không phải là mệnh lệnh. Vì vậy, phải tiếp tục đổi mới và hoàn thiện chính sách tài chính, chính sách tiền tệ, chính sách tiền lương và giá cả.
Kết luận
Việt Nam đang trên đường hội nhập và phát triển, con thuyền dân tộc đang vượt qua quãng nước lợ, để giong buồm ra khơi, đón gió đại dương mà lướt sóng. Những kinh nghiệm cũ, bài học cũ không còn đủ, muốn trước cơn sóng cả không bị ngã tay chèo thì những người cầm chèo cần có tầm nhìn mới. Đối với Việt Nam, chúng ta đang đứng trước những cơ hội và thách thức cực kỳ lớn khi gia nhập vào WTO. Vì vậy, xây dựng một nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa như thế nào cho phù hợp với xu thế của thời đại sẽ quyết định vị thế của Việt Nam trong cuộc chơi lớn này.
Bài viết trên chỉ đề cập những giải pháp chung để phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam trong thời gian tới, đây chỉ là cơ sở để chúng ta xây dựng những giải pháp cụ thể phù hợp với thực tế đầy phức tạp. Vì lý thuyết chỉ là lý thuyết và cuộc sống diễn ra không hề là một chuỗi các sự kiện có liên kết với nhau theo trình tự cái này sau cái kia. Đó là một chuỗi những sự đụng độ, va đập làm biến đổi những cái tiếp theo mà kiểu tư duy tuyến tính không thể nào lường được hết. Bứt khỏi sức trì kéo dai dẳng của tập quán bảo thủ được nuôi dưỡng bởi những giáo điều cũ kỹ, ẩm mốc để vươn tới cái mới là một cuộc phấn đấu liên tục không chỉ của riêng một ai. Khi mở rộng không gian kinh tế, cũng đồng thời đòi hỏi con người phải mở rộng tầm mắt. Quan niệm về kinh tế thị trường cũng vậy, nó không phải là cái gì cứng nhắc, bất biến, mà nó thay đổi không ngừng. Nghiên cứu về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam có ý nghĩa cả về lí luận và thực tiễn để phát triển kinh tế nước nhà.
Tài liệu tham khảo
1. Giáo trình “Kinh tế Chính trị Mác - Lênin” (NXB Chính trị Quốc Gia).
2. Văn kiện Đại hội Đảng.
3. Thời báo “Kinh tế Sài Gòn”.
4. Báo “Tuổi trẻ”.
5. Báo “Thanh Niên”.
6. Báo “sinh viên Việt Nam
Mục lục
Phần mở đầu ……………………………………………………………. 2 Nội dung
I- Cơ sở lí luận về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
……………………………………………………………. 2
1- Sự cần thiết khách quan phát triển kinh tế thị trường ở Việt Nam
……………………………………………………………. 2
2- Quan điểm của Đảng và Nhà nước Việt Nam về phát triển kinh tế
thị trường
…………………………………………………………….3
3- Đặc trưng kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
……………………………………………………………. 4
II- Thực trạng kinh tế thị trường ở Việt Nam
……………………………………………………………. 9
III- Những giải pháp cơ bản để phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
…………………………………………………………….12
Kết luận …………………………………………………………….
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
Mở đầu
Hai mươi năm sau đổi mới, cô gái thị trường đã đến tuổi khó bảo, làm cho viên quản lý nhiều phen phải phiền lòng. Khi sốt, khi đóng băng; chỉ riêng cái thị trường nhà đất đã rối bời, nói chi đến những thị trường vốn với nợ đọng khó đòi hay thị trường lao động với nhiều vụ đình công quy mô ngày càng lan rộng. Dường như có điều gì đó chưa thật ổn trong cơ chế thị trường của chúng ta hiện nay.
Khi bản dự thảo báo cáo chính trị của Đại hội X Đảng Cộng sản Việt Nam được công bố để lấy ý kiến rộng rãi trong xã hội, nhiều bài đóng góp ý kiến thật sự tâm huyết và thẳng thắn bày tỏ những bức xúc. Trong đó vấn đề kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là một vấn đề được khá nhiều ý kiến thảo luận. Nhiều bài góp ý nói cụm từ “định hướng xã hội chủ nghĩa” quá mù mờ và gây ra nhiều lúng túng. “Nội dung của định hướng xã hội chủ nghĩa là gì thì còn phân vân (…) chưa ví dụ rõ” (Vũ Quốc Tuấn, thời báo Kinh tế Sài Gòn, 9-3-2006, tr.12). Ngay ông Vũ Phạm Quyết Thắng, Phó Tổng thanh tra Chính Phủ cũng nói “bản thân tui cũng không lý giải được cụ thể thế nào là định hướng xã hội chủ nghĩa, hình thù nó ra sao, làm thế nào để nhận dạng được nó” (Tuổi trẻ, 21-2-2006,tr.5).
Thế nào là “định hướng xã hội chủ nghĩa” quả là một vấn đề cần làm rõ vì hệ luận của chuyện này liên quan tới cách thức giải quyết nhiều vấn đề như: Đảng viên làm kinh tế tư nhân, kinh tế quốc doanh là chủ đạo. Vì vậy việc xác định kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là vấn đề vô cùng quan trọng. Tụt hậu hay tiến kịp nhân loại, vận mệnh đất nước, đời sống người dân phụ thuộc không ít vào những gì được quyết định hôm nay. Thực tiễn năng động đòi hỏi tư duy lí luận không thể xơ cứng giậm chân tại chỗ. Quan niệm về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nhiều thập kỉ thực tiễn trải qua của đất nước ta cũng như của thế giới buộc chúng ta không thể không thừa nhận những tư duy mới.
Với ý nghĩa như trên trong bài viết này, tui mạn phép đề cập một số cơ sở lí luận cũng như thực tiễn trong việc xây dựng kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta từ sau đổi mới đến nay. Bài viết này xin được góp lời vào tiếng nói chung vào công cuộc xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đầy trăn trở của nước ta trong giai đoạn hiện nay.
Nội dung
I- Cơ sở lí luận về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa:
1- Sự cần thiết khách quan phát triển kinh tế thị trường ở Việt Nam:
Kinh tế hàng hoá là một kiểu tổ chức kinh tế - xã hội, mà trong đó sản phẩm được sản xuất ra để trao đổi, để bán trên thị trường. Mục đích của sản xuất trong kinh tế hàng hoá không phải để thoả mãn nhu cầu trực tiếp của người sản xuất ra sản phẩm mà nhằm để bán, tức là để thoả mãn nhu cầu của người mua đáp ứng nhu cầu của xã hội.
Kinh tế thị trường là trình độ phát triển cao của kinh tế hàng hoá, trong đó toàn bộ các yếu tố “đầu vào” và “đầu ra” của sản xuất đều thông qua thị trường. Kinh tế hàng hoá và kinh tế thị trường không đồng nhất với nhau,chúng khác nhau về trình độ phát triển. Về cơ bản chúng có cùng nguồn gốc và cùng bản chất.
* Cơ sở khách quan của sự tồn tại và phát triển kinh tế thị trường ở Việt Nam:
- Phân công lao động xã hội với tính cách là cơ sở chung của sản xuất hàng hoá chẳng những không mất đi, mà trái lại còn được phát triển cả về chiều rộng và chiều sâu. Phân công lao động trong từng khu vực, từng địa phương cũng ngày càng phát triển. Sự phát triển của phân công lao động được thể hiện ở tính phong phú, đa dạng và chất lượng ngày càng cao của sản phẩm đưa ra trao đổi trên thị trường.
- Trong nền kinh tế nước ta, tồn tại nhiều hình thức sở hữu, đó là sở hữu toàn dân, sở hữu tập thể, sở hữu tư nhân (gồm sở hữu cá thể, sở hữu tiểu chủ, sở hữu tư bản tư nhân), sở hữu hỗn hợp. Do đó tồn tại nhiều chủ thể kinh tế độc lập, lợi ích riêng, nên quan hệ kinh tế giữa họ chỉ có thể thực hiện bằng quan hệ hàng hoá - tiền tệ.
- Thành phần kinh tế Nhà nước và kinh tế tập thể, tuy cùng dựa trên chế độ công hữu về tư liệu sản xuất, nhưng các đơn vị kinh tế vẫn có sự khác biệt nhất định, có quyền tự chủ trong sản xuất kinh doanh, có lợi ích riêng. Mặt khác, các đơn vị kinh tế còn có sự khác nhau về trình độ kỹ thuật - công nghệ, về trình độ tổ chức quản lý, nên chi phí sản xuất và hiệu quả sản xuất cũng khác nhau.
- Quan hệ hàng hoá - tiền tệ còn cần thiết trong quan hệ kinh tế đối ngoại, đặc biệt trong điều kiện phân công lao động quốc tế đang phát triển ngày càng sâu sắc, vì mỗi nước là một quốc gia riêng biệt, là người chủ sở hữu đối với các hàng hoá đưa ra trao đổi trên thị trường thế giới. Sự trao đổi ở đây phải theo nguyên tắc ngang giá.
Như vậy, khi kinh tế thị trường ở nước ta là một tồn tại tất yếu khách quan, thì không thể lấy ý chí chủ quan mà xoá bỏ nó được.
2- Quan điểm của Đảng và Nhà nước Việt Nam về phát triển kinh tế thị trường :
Trước đây chúng ta quan niệm kinh tế hàng hoá là đặc trưng của chủ nghĩa Tư bản, vì vậy trong quá trình xây dựng kinh tế chúng ta đã cố gắng loại bỏ hoàn toàn những đặc trưng của kinh tế hàng hoá, thiết lập thể chế kinh tế kế hoạch và cơ chế vận hành nền kinh tế là cơ chế quản lí tập trung, quan liêu, bao cấp. Mô hình kinh tế và cơ chế đó có những đặc trưng chủ yếu sau:
- Nhà nước quản lí nền kinh tế bằng mệnh lệnh hành chính là chủ yếu với hệ thống chỉ tiêu pháp lệnh chi tiết từ trên xuống dưới. Do đó hoạt động của các doanh nghiệp chủ yếu phải dựa vào chỉ tiêu pháp lệnh hay là quyết định của cơ quan quản lí Nhà nước cấp trên, từ phương hướng sản xuất, nguồn vật tư, địa chỉ tiêu thụ sản phẩm, đến việc định giá, sắp xếp bộ máy.
- Các cơ quan hành chính can thiệp quá sâu vào hoạt động sản xuất
kinh doanh của các đơn vị kinh tế cơ sở, nhưng lại không chịu trách nhiệm gì về vật chất đối với các quyết định của mình. Những thiệt hại do các quyết định không đúng gây ra thì Ngân sách Nhà nước phải gánh chịu.
Quan hệ hàng hoá - tiền tệ bị coi thường, Nhà nước quản lí nền kinh tế và kế hoạch hoá bằng chế độ cấp phát và giao nộp sản phẩm, quan hệ hiện vật là chủ yếu, do đó hạch toán kinh tế chỉ là hình thức. Chế độ bao cấp được thực hiện qua các hình thức như: bao cấp qua giá, bao cấp qua chế độ tem phiếu và bao cấp theo chế độ cấp phát vốn của Ngân sách Nhà nước.
Bộ máy quản lí cồng kềnh, có nhiều cấp trung gian và kém năng động, từ đó sinh ra một đội ngũ quản lý kém năng lực quản lí, nhưng phong cách thì cửa quyền, quan liêu.
Mô hình kinh tế chỉ huy, mà điển hình là nền kinh tế kế hoạch hoá, tập trung, bao cấp … với những đặc trưng nêu trên có những ưu điểm là tập trung được nguồn lực vào những mục tiêu chủ yếu, nhưng nó lại thủ tiêu cạnh tranh nên đã kìm hãm tiến bộ khoa học - kỹ thuật. Mô hình kinh tế đó không có tiêu chuẩn khách quan đánh giá hiệu qủa hoạt động kinh tế, bởi lẽ giá cả gần như không có quan hệ gì với giá trị hàng hoá, cũng như là tương quan cung - cầu, nên mọi sự tính toán đều sai lệch, làm mất đi động lực của sự phát triển kinh tế, làm triệt tiêu chức năng động sáng tạo của các đơn vị kinh tế, hình thành cơ chế kìm hãm sự phát triển kinh tế - xã hội. Khi đó chủ yếu phát triển kinh tế theo bề rộng chứ không phải phát triển kinh tế theo chiều sâu.
Vì vậy, với sự đổi mới tư duy về kinh tế, Đảng và Nhà nước ta đã nhận định rằng kinh tế hàng hoá là thành tựu trong lịch sử phát triển của nhân loại và đã đề ra phương hướng đổi mới kinh tế là chuyển nền kinh tế nước ta sang kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lí của Nhà nước, định hướng xã hội chủ nghĩa.
3- Đặc trưng kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam:
Nói kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa có nghĩa là nền kinh tế của chúng ta không phải là kinh tế bao cấp, quản lí theo kiểu tập trung quan liêu bao cấp như trước đây nhưng đó cũng không phải là nền kinh tế thị trường tự do theo cách của các nước Tư bản, tức là không phải kinh tế thị trường Tư bản chủ nghĩa. Bởi vì chúng ta còn đang ở trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, còn có sự đan xen và đấu tranh giữa cái cũ và cái mới, vừa có, vừa chưa có đầy đủ yếu tố xã hội chủ nghĩa.
Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, một mặt vừa có tính chất chung của nền kinh tế thị trường: Một là, các chủ thể kinh tế có tính độc lập, có quyền tự chủ trong sản xuất kinh doanh. Hai là, giá cả do thị trường quyết định, hệ thống thị trường được phát triển đầy đủ và nó có tác dụng làm cơ sở cho việc phân phối các nguồn lực kinh tế vào trong các ngành, các lĩnh vực của nền kinh tế. Ba là, nền kinh tế vận động theo những quy luật vốn có của kinh tế thị trường như quy luật giá trị, quy luật cung cầu, quy luật cạnh tranh,… Sự tác động của các quy luật đó hình thành cơ chế tự điều tiết của nền kinh tế. Bốn là, nếu là nền kinh tế thị trường hiện đại thì còn có sự điều tiết vĩ mô của Nhà nước thông qua pháp luật kinh tế, kế hoạch hoá, các chính sách kinh tế. Mặt khác kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam dựa trên cơ sở và được dẫn dắt, chi phối bởi nguyên tắc và bản chất của chủ nghĩa xã hội. Do đó, kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa có những đặc trưng bản chất dưới đây:
3.1- Về mục tiêu phát triển kinh tế thị trường :
Mục tiêu hàng đầu của phát triển kinh tế thị trường ở nước ta là giải phóng sức sản xuất, động viên mọi nguồn lực trong nước và ngoài nước để thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá, xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội, nâng cao hiệu quả kinh tế - xã hội, cải thiện từng bước đời sống nhân dân.
3.2- Nền kinh tế thị trường gồm nhiều thành phần trong đó kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo:
Trong nền kinh tế nước ta tồn tại ba loại hình sở hữu cơ bản là sở hữu toàn dân, sở hữu tập thể, sở hữu tư nhân (gồm sở hữu cá thể, sở hữu tiểu chủ, sở hữu tư nhân tư bản). Từ ba loại hình sở hữu cơ bản đó hình thành nhiều thành phần kinh tế, nhiều tổ chức sản xuất kinh doanh. Các thành phần kinh tế đó là kinh tế Nhà nước, kinh tế tập thể, kinh tế tư bản tư nhân, kinh tế tư bản Nhà nước, kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài, trong đó kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo. Các thành phần kinh tế nói trên tồn tại một cách khách quan và là những bộ phận cần thiết của nền kinh tế trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Vì vậy, phát triển nền kinh tế thị trường nhiều thành phần là một tất yếu đối với nước ta. Chỉ có như vậy chúng ta mới khai thác được mọi nguồn lực kinh tế, nâng cao được hiệu quả kinh tế, phát huy được tiềm năng của các thành phần kinh tế vào phát triển chung nền kinh tế củ đất nước nhằm thoả mãn nhu cầu ngày càng tăng của nhân dân.
Trong kinh tế thị trường nhiều thành phần ở nước ta kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo. Việc xác lập vai trò chủ đạo của kinh tế Nhà nước là vấn đề có tính nguyên tắc và là sự khác biệt có tính chất bản chất giữa kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa với kinh tế thị trường Tư bản chủ nghĩa. Tính định hướng xã hội chủ nghĩa của nền kinh tế thị trường ở nước ta đã quyết định kinh tế Nhà nước phải giữ vai trò chủ đạo trong cơ cấu kinh tế nhiều thành phần. Bởi lẽ mỗi một chế độ xã hội đều có một cơ sở kinh tế tương ứng với nó, kinh tế Nhà nước cùng với kinh tế tập thể tạo nền tảng cho chế độ xã hội mới - xã hội chủ nghĩa ở nước ta.
Cần nhận thức rõ ràng mỗi thành phần kinh tế trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội có bản chất kinh tế - xã hội riêng, chịu sự tác động của các quy luật kinh tế riêng, nên bên cạnh sự thống nhất của các thành phần kinh tế, còn có sự khác biệt và mâu thuẫn khiến cho nền kinh tế thị trường ở nước ta có khả năng phát triển theo những phương hướng khác nhau. Vì vậy kinh tế Nhà nước phải được xây dựng và phát triển có hiệu quả để thực hiện tốt vai trò chủ đạo của mình; đồng thời Nhà nước phải thực hiện tốt vai trò quản lí vĩ mô kinh tế - xã hội để đảm bảo cho nền kinh tế phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
3.3- Trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, thực hiện nhiều hình thức phân phối thu nhập, trong đó lấy phân phối theo lao động là chủ yếu:
Phù hợp với sự phát triển của lực lượng sản xuất trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, nhiều chế độ sở hữu cùng tồn tại: sở hữu toàn dân, sở hữu tập thể, sở hữu cá nhân và các hình thức sở hữu do kết quả của sự xâm nhập giữa chúng. Mỗi chế độ sở hữu có nguyên tắc (hình thức) phân phối tương ứng với nó, vì thế trong thời kỳ quá độ tồn tại cơ cấu đa dạng về hình thức phân phối thu nhập.
Trong nền kinh tế thị trường ở nước ta, tồn tại các hình thức phân phối thu nhập sau đây: phân phối theo lao động, phân phối theo vốn hay tài sản đóng góp, phân phối theo giá trị sức lao động (nó được thực hiện trong các doanh nghiệp tư bản tư nhân và các doanh nghiệp mà vốn đầu tư là của nước ngoài), phân phối thông qua các quỹ phúc lợi tập thể và xã hội.
6- Xoá bỏ triệt để cơ chế tập trung, quan liêu, bao cấp, hoàn thiện cơ chế quản lí kinh tế của Nhà nước.
Để nâng cao năng lực và hiệu quả quản lí của Nhà nước, cần nâng cao năng cực của các cơ quan lập pháp, hành pháp và tư pháp, thực hiện cải cách nền hành chính quốc gia. Nhà nước thực hiện định hướng sự phát triển kinh tế; có hệ thống chính sách nhất quán để tạo môi trường ổn định và thuận lợi cho hoạt động kinh tế, hạn chế, khắc phục những mặt tiêu cực của cơ chế thị trường. Nhà nước thực hiện đúng chức năng quản lí Nhà nước về kinh tế và chức năng chủ sở hữu tài sản công, không can thiệp vào chức năng quản trị kinh doanh để các doanh nghiệp có quyền tự chủ trong sản xuất kinh doanh. Nhà nước sử dụng các biện pháp kinh tế là chính để điều tiết nền kinh tế chứ không phải là mệnh lệnh. Vì vậy, phải tiếp tục đổi mới và hoàn thiện chính sách tài chính, chính sách tiền tệ, chính sách tiền lương và giá cả.
Kết luận
Việt Nam đang trên đường hội nhập và phát triển, con thuyền dân tộc đang vượt qua quãng nước lợ, để giong buồm ra khơi, đón gió đại dương mà lướt sóng. Những kinh nghiệm cũ, bài học cũ không còn đủ, muốn trước cơn sóng cả không bị ngã tay chèo thì những người cầm chèo cần có tầm nhìn mới. Đối với Việt Nam, chúng ta đang đứng trước những cơ hội và thách thức cực kỳ lớn khi gia nhập vào WTO. Vì vậy, xây dựng một nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa như thế nào cho phù hợp với xu thế của thời đại sẽ quyết định vị thế của Việt Nam trong cuộc chơi lớn này.
Bài viết trên chỉ đề cập những giải pháp chung để phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam trong thời gian tới, đây chỉ là cơ sở để chúng ta xây dựng những giải pháp cụ thể phù hợp với thực tế đầy phức tạp. Vì lý thuyết chỉ là lý thuyết và cuộc sống diễn ra không hề là một chuỗi các sự kiện có liên kết với nhau theo trình tự cái này sau cái kia. Đó là một chuỗi những sự đụng độ, va đập làm biến đổi những cái tiếp theo mà kiểu tư duy tuyến tính không thể nào lường được hết. Bứt khỏi sức trì kéo dai dẳng của tập quán bảo thủ được nuôi dưỡng bởi những giáo điều cũ kỹ, ẩm mốc để vươn tới cái mới là một cuộc phấn đấu liên tục không chỉ của riêng một ai. Khi mở rộng không gian kinh tế, cũng đồng thời đòi hỏi con người phải mở rộng tầm mắt. Quan niệm về kinh tế thị trường cũng vậy, nó không phải là cái gì cứng nhắc, bất biến, mà nó thay đổi không ngừng. Nghiên cứu về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam có ý nghĩa cả về lí luận và thực tiễn để phát triển kinh tế nước nhà.
Tài liệu tham khảo
1. Giáo trình “Kinh tế Chính trị Mác - Lênin” (NXB Chính trị Quốc Gia).
2. Văn kiện Đại hội Đảng.
3. Thời báo “Kinh tế Sài Gòn”.
4. Báo “Tuổi trẻ”.
5. Báo “Thanh Niên”.
6. Báo “sinh viên Việt Nam
Mục lục
Phần mở đầu ……………………………………………………………. 2 Nội dung
I- Cơ sở lí luận về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
……………………………………………………………. 2
1- Sự cần thiết khách quan phát triển kinh tế thị trường ở Việt Nam
……………………………………………………………. 2
2- Quan điểm của Đảng và Nhà nước Việt Nam về phát triển kinh tế
thị trường
…………………………………………………………….3
3- Đặc trưng kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
……………………………………………………………. 4
II- Thực trạng kinh tế thị trường ở Việt Nam
……………………………………………………………. 9
III- Những giải pháp cơ bản để phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
…………………………………………………………….12
Kết luận …………………………………………………………….
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
You must be registered for see links
Last edited by a moderator: