Link tải luận văn miễn phí cho ae Kết Nối
Nâng cao chất lượng dạy học tập đọc cho học sinh lớp 4, trường tiểu học Vạn Hưng I với phương pháp dạy học tích cực .
I. Đặt vấn đề :
1. Lý do chọn đề tài :
Trong cuộc sống của con người, văn học đã có từ rất lâu và trở thành nhu cầu không thể thiếu. Nó là tấm gương phản ánh cuộc sống của con người ở nhiều phương diện khác nhau. Qua các tác phẩm văn học, con người tìm thấy chính mình, thấy mọi người xung quanh và thấy cả thế giới đang sống trong đó. Văn học là nguồn sức mạnh vô tận, nó lay động trái tim, khối óc và lý trí của con người giúp con người ngày càng hoàn thiện hơn về tâm hồn và nhân cách.
Đến với văn học là con người đến với kho tàng tri thức đồ sộ của nhân loại, chúng ta thấy mình càng nhỏ bé trong biển tri thức mênh mông ấy.
Mỗi cá nhân chúng ta khi sinh ra không phải là ai cũng có thể hoàn thiện được mình cả thể chất lẫn tinh thần. Bác Hồ vĩ đại của chúng ta khi nhận định về nhân cách con người có nói: “Hiền dữ phải đâu là tính sẵn, phần nhiều do giáo dục mà nên”. Chính vì vậy việc hình thành và phát triển tâm hồn cho con người và nhất là trẻ thơ phải được coi trọng ngay từ khi còn bé.
Văn học có tác dụng rất lớn trong trường học nhưng khả năng đọc hiểu cũng như cảm thụ văn học của học sinh và nhất là học sinh Tiểu học còn nhiều hạn chế. Các em dễ rung động trước cái đẹp, có cảm xúc trong sáng, có sức tưởng tượng phong phú và tâm hồn rất nhạy cảm trước những vấn đề ảnh hưởng đến đời sống của trẻ thơ… Chính vì vậy, nếu chúng ta biết bồi dưỡng và phát triển năng lực đọc và cảm nhận các bài tập đọc cho các em một cách đúng đắn, chúng ta sẽ giúp các em cảm nhận được hiệu quả, đầy đủ nhất những giá trị nội dung cũng như nghệ thuật của tác phẩm văn học.
Việc bồi dưỡng và phát triển năng lực đọc hiểu tác phẩm văn học cho học sinh Tiểu học là một việc làm hết sức cần thiết mà mỗi giáo viên chúng ta cần lưu tâm.
Muốn hiểu được bài học tốt, người học phải đọc tốt và đọc tốt ở đây là đọc hay, đọc diễn cảm. Để đọc hay và đọc diễn cảm được thì phải đọc hiểu tốt.
Ở Tiểu học, việc tiếp xúc với các tác phẩm văn học chủ yếu được tiến hành trong giờ Tập đọc, Kể chuyện, Chính tả, Tập làm văn nhưng chủ yếu là trong giờ Tập đọc. Qua những bài Tập đọc, học sinh không chỉ hiểu nội dung sự việc mà còn nắm được thái độ tình cảm, sự đánh giá sự việc của tác giả và sự cảm nhận của người đọc qua bài đọc đó. Chính vì thế việc bồi dưỡng năng lực đọc hiểu văn học cho học sinh là vô cùng quan trọng.
Ở lớp 4, hầu hết các em đều yêu thích học môn Tập đọc. Các bài tập đọc trong sách giáo khoa đều là các tác phẩm hay được chắt lọc và đưa vào chương trình vì thế giúp các em hiểu biết về thế giới xung quanh, biết sống, học tập và vui chơi một cách hợp lý. Các em học tập những điều hay, lẽ phải và các vấn đề về đạo đức con người trong các chủ điểm của môn Tiếng Việt.
Đọc hiểu văn học là quá trình cảm nhận cái đẹp, cái tinh tế của tác phẩm văn học trong mỗi con người. Một số người trong số chúng ta còn dạy theo lối rập khuôn máy móc, chỉ chú trọng vào hoạt động của thầy, giảng giải quá nhiều. Học sinh chỉ biết đọc hiểu theo lối chép lại cảm xúc của thầy cô mà không có sự rung động của chính mình. Từ đó các em mất dần khả năng đọc hiểu văn học, mất đi sự tự chủ của chính mình. Điều đó có ảnh hưởng rất lớn đến quá trình học tập, nhận thức của trẻ cũng như trong việc hình thành và phát triển nhân cách sau này.
Chính vì vậy việc xác định lại vị trí và tìm ra biện pháp nâng cao khả năng đọc hiểu văn học cho học sinh lớp 4 là việc làm hết sức cần thiết và quan trọng. Vì các lí do trên tui đã mạnh dạn đưa ra kinh nghiệm: “Nâng cao chất lượng dạy học tập đọc cho học sinh lớp 4 , trường tiểu học Vạn Hưng I với phương pháp dạy học tích cực”.
2. Mục đích nghiên cứu :
2.1. Giáo viên: Nâng cao nhận thức của bản thân về việc giảng dạy và bồi dưỡng học sinh khả năng đọc hiểu. Tìm ra các biện pháp khắc phục các tồn tại, khó khăn trong quá trình giảng dạy từ đó điều chỉnh phương pháp dạy học cho phù hợp với đối tượng học sinh.
2.2. Học sinh :
- Hình thành kĩ năng đọc hiểu văn học cho học sinh.
- Phát triển tư duy sáng tạo.
- Rèn các phẩm chất cần thiết như: chăm chỉ, yêu con người, có lòng nhân ái, giúp đỡ mọi người,… cho học sinh.
- Có phương pháp học tập sáng tạo, làm việc khoa học phù hợp với mục đích học tập của mình.
- Yêu con người, thiên nhiên, quê hương, đất nước qua các hình ảnh gần gũi, các câu chuyện, các bài Tập đọc.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu :
- Khách thể nghiên cứu :
- Nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn về việc dạy đọc hiểu ở phân môn Tập đọc lớp 4.
- Nghiên cứu kĩ các bài Tập đọc lớp 4 chương trình SGK hiện hành.
- Đề xuất các giải pháp trong dạy Tập đọc để nâng cao khả năng đọc hiểu cho học sinh lớp 4.
- Đối tượng nghiên cứu :
- Nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn về việc dạy đọc hiểu văn học ở phân môn Tập đọc lớp 4.
- Nghiên cứu kĩ các bài Tập đọc lớp 4 chương trình SGK năm 2000.
- Đề xuất các biện pháp trong dạy Tập đọc để nâng cao khả năng đọc hiểu cho học sinh lớp 4.
- Xác định tính thực thi và hiệu quả của việc dạy đọc hiểu văn học qua các bài Tập đọc.
- Nghiên cứu hiệu quả của việc dạy và học các bài Tập đọc của giáo viên và học sinh lớp 4 trường tiểu học Vạn Hưng I.
4. Giả thuyết khoa học :
Học sinh đọc văn bản của môn tập đọc hay bài thơ hay bài văn trong chương trình học nhưng đơn thuần chỉ đọc mà ít hiểu về nội dung văn bản thì khó cảm thụ văn học thì đọc sẽ không hay được .
Học sinh đọc hiểu văn bản sẽ đọc hay, đọc diễn cảm và thấy được cái hay cái độc đáo của tác giả khi viết nội dung văn bản của bài tập đọc
5. Nhiêm vụ nghiên cứu :
Nghiên cứu về những cơ sở lý luận, cách hướng dẫn học sinh đọc hiểu nội dung văn bản, đọc hay văn bản.
Tham gia dự giờ thăm lớp để đánh giá việc giảng dạy của giáo viên và học tập của học sinh. Cần có giải pháp chỉ đạo kịp thời giúp giáo viên và học sinh điều chỉnh phương pháp giảng dạy và cách học của học sinh một cách tốt nhất.
6. Phạm vi nghiên cứu :
Nghiên cứu việc dạy học phân môn tập đọc lớp 4 ở trường Vạn Hưng I.
Thời gian từ tháng 9/2014 đến tháng 3/2015
Đối tượng khảo sát : Giáo viên và học sinh khối 4.
7. Phương pháp nghiên cứu :
Sử dụng phương pháp tìm tòi, nghiên cứu, thu thập, phân tích; phương pháp phân tích tổng hợp với các nội dung kiến thức của hoạt động dạy học; phương pháp kiểm tra, rút kinh nghiệm.
II. Giải quyết vấn đề :
1. Cơ sở lý luận :
Văn học phản ánh cuộc sống của con người trong tác phẩm văn học. Nó phản ánh chân thực cuộc sống và khái quát giá trị cuộc sống. Văn học giúp con người sống có ý thức hơn, hiểu nhau hơn và mạnh mẽ hơn. Sách phản ánh cuộc sống đa dạng và phong phú của con người. Sách hướng dẫn các em đến chân trời mới lạ, giúp các em khám phá được thế giới và tự hoàn thiện chính mình về tâm hồn, trí tuệ và nhân cách. Chính vì vậy mà khi nói về văn học nhà văn M.X Gorki có nói: “Văn học là nhân học”.
Đọc hiểu là một quá trình nhận biết những gì tinh tế nhất bằng những rung động, cảm nhận sâu sắc, tinh tế của bản thân mình. Đọc hiểu là quá trình cảm nhận riêng của mỗi con người. Đọc hiểu cần đến sự nhạy cảm tinh tế của tâm hồn để cảm nhận hết tư tưởng, tình cảm mà tác giả gửi gắm qua tác phẩm. Qua đó người đọc thấy được cái hay, hiểu được tác phẩm và cảm nhận được vẻ đẹp của nó.
Quá trình đọc hiểu văn học gồm các cấp độ khác nhau sau:
+ Cấp độ ngôn ngữ và đọc hiểu ngôn từ:
Đọc hiểu phương diện từ vựng của tác phẩm cần chú ý đến nghĩa của từ, cái hay, cái đẹp của từ trong so sánh, từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa...
Đọc hiểu trên phương diện cấu trúc câu: Cần chú ý đến các kiểu câu, nhấn mạnh ý, các từ ngữ gợi tả hình ảnh, nghĩa chuyển của từ có trong câu...
+ Cấp độ hình tượng và đọc hiểu hình tượng:
Hình tượng là lớp đời sống toả sáng sau ngôn từ. Muốn các chi tiết, tình tiết trở thành hình tượng, người đọc phải có trí tưởng tượng, khả năng liên tưởng để tái tạo trong tâm trí và đặc biệt cần đến vốn sống để giúp khả năng liên tưởng, tưởng tượng có hiệu quả hơn.
+ Cấp độ ý nghĩa của hình tượng và sự đọc hiểu ý nghĩa của hình tượng ( ý nghĩa của tác phẩm)
Đọc hiểu chỉ sâu sắc khi đạt đến độ hiểu ý nghĩa hình tượng của tác phẩm. Ý nghĩa của tác phẩm thể hiện trực tiếp qua ngôn ngữ của tác phẩm đồng thời còn có những ý nghĩa mà người đọc phải nghiên cứu kĩ tác phẩm mới phát hiện ra.
+ Cấp độ tư tưởng của tác phẩm và sự đọc hiểu ý nghĩa của tư tưởng
Tư tưởng của tác phẩm là cấp độ cao hơn ý nghĩa, chính tư tưởng tác phẩm là một nội lực mãnh liệt, là nhu cầu bức bách khiến nhà văn cầm bút. Muốn đọc hiểu được tư tưởng của tác phẩm cần dựa vào những lời nói trực tiếp của nhà văn và nhân vật, có thể dựa vào lôgic của sự miêu tả và cảm hứng của tác giả trong tác phẩm. Đó chính là chân lí, cái thiện hay sự phê phán cái ác cái xấu xa...
2. Thực trạng dạy tập đọc
2.1. Về phía giáo viên:
a) Thuận lợi:
Được sự quan tâm giúp đỡ của Ban giám hiệu, giáo viên thường xuyên được bồi dưỡng, trau dồi chuyên môn qua công tác dự giờ, kiểm tra, chuyên đề, tạo mọi điều kiện hỗ trợ giúp giáo viên giảng dạy tốt…
Bản thân giáo viên luôn phấn đấu, có lòng yêu nghề mến trẻ, tận tụy với học sinh, tích cực thực hiện mục tiêu nhà trường đề ra. Nắm bắt phương pháp giảng dạy và vận dụng sáng tạo.
Nhà trường luôn khuyến khích giáo viên giảng dạy bằng phương tiện công nghệ thông tin để giúp học sinh hứng thú học tập trước phương pháp mới.
b) Khó khăn:
Do khả năng đọc hiểu văn học của giáo viên chưa đồng đều, khả năng tiếp thu và vận dụng các phương pháp dạy học mới chưa triệt để nên trong tiết dạy Tập đọc đa số giáo viên chỉ chú trọng đến việc đọc, thực hiện theo các bước lên lớp đúng quy trình mà chưa đi sâu vào phần tìm hiểu nội dung, khai thác ý đồ nghệ thuật của tác giả (mặc dù chỉ là đơn giản). Một số giáo viên lại giảng quá kĩ các từ khó, xem nhẹ phần luyện đọc nên giờ Tập đọc lại trở thành giờ Luyện từ. Trong các giờ Tập đọc giáo viên thường hay gọi những học sinh đọc tốt tham gia đọc bài mà ít chú trọng đến những học sinh đọc chậm, nhút nhát nên giờ học đôi khi trở thành hình thức.
2.2. Về phía học sinh:
Trẻ em ngay từ tuổi thơ đã sớm tiếp xúc với văn chương qua tiếng mẹ đẻ. Thực tế những câu hát ru, những câu chuyện cổ tích hấp dẫn, những bài đồng dao, những câu chuyện thần thoại mà các em được nghe kể đã tạo tiền đề tự nhiên để giúp trẻ cảm nhận được cái hay cái đẹp, cái nhân văn của từng tác phẩm. Đó chính là tiền đề để để giúp trẻ cảm nhận tốt hơn các tác phẩm văn chương sau này.
Một số học sinh chưa thích đọc các tác phẩm văn học. Lí do có thể là do tác phẩm văn học đó chưa hấp dẫn, chưa phù hợp với lứa tuổi hay không có thời gian để đọc.
Thực tế về nhu cầu và nhận thức của học sinh Tiểu học khi đọc sách cho thấy
có một số vấn đề mà mỗi giáo viên và mọi người cần quan tâm đó là: Giúp học sinh thấy được mối quan hệ giữa văn học và các bộ môn khác nhằm phát huy cao nhất những tác dụng của văn học. Gia đình, nhà trường cần tạo điều kiện tốt nhất để trẻ em tiếp cận với văn học.
* Khảo sát thực tế :
Vào đầu năm học, tui đã khảo sát chất lượng đọc của học sinh khối 4, kết quả cụ thể như sau:
Lớp Sĩ số Điểm 9 -10 Điểm 7 -8 Điểm 5 -6 Điểm dưới 5
4A 28 4 14.3 13 46.4 10 35.7 1 3.6
4B 31 7 22.6 14 45.2 8 25.8 2 6.4
4C 29 6 20.7 12 41.4 10 34.5 1 3.4
4D 30 8 26.7 10 33.3 11 36.7 1 3.3
Khối 118 25 21.2 49 41.5 39 33.1 5 4.2
3. Các biện pháp tiến hành :
3.1. Mục tiêu của giải pháp :
Mục tiêu hàng đầu của môn Tiếng Việt ở Tiểu học là hình thành và phát triển ở học sinh các kĩ năng: nghe, đọc, nói, viết để học tập và giao tiếp. Cụ thể đối với lớp 4 ngoài kĩ năng đọc còn có yêu cầu về tìm hiểu nội dung bài đó là: Bước đầu cảm nhận được vẻ đẹp của một số bài văn, bài thơ, đoạn kịch của Việt Nam và thế giới. Nhận biết được các câu văn, hình ảnh, chi tiết có giá trị nghệ thuật trong các bài văn, bài thơ, màn kịch đã học.
Đọc thành tiếng để củng cố kĩ năng đọc đúng, giáo viên hướng dẫn về cách phát âm, cách ngắt nghỉ, tốc độ đọc giúp học sinh có khả năng đọc tốt hơn. Đọc thành tiếng để luyện học sinh đọc hay, đọc diễn cảm. Giáo viên dẫn dắt, gợi ý học sinh tìm ra cách đọc, bước đầu ý thức được cách đọc nhằm diễn tả nội dung một cách tốt nhất.
Việc yêu cầu đọc diễn cảm ở mức độ nào và việc hướng dẫn luyện đọc diễn cảm như thế nào để phát huy tính tích cực và sáng tạo của học sinh là một vấn đề mà tui rất quan tâm trong giờ Tập đọc. Một trong những biện pháp hiệu quả là để bồi dưỡng đọc hiểu là đọc diễn cảm có sáng tạo. Giúp trẻ nâng cao khả năng cảm xúc thẩm mĩ và kích thích các em khám phá cái hay, cái đẹp của văn chương.
Muốn dạy học theo hướng tích cực hoá hoạt động học tập của người học, giáo viên cần tổ chức, hướng dẫn các hoạt động học tập của học sinh nhằm mục đích:
- Huy động khả năng của từng học sinh để khám phá, tìm tòi ra nội dung của bài Tập đọc.
- Tạo điều kiện và có phương tiện để học sinh phát hiện ra các tình huống và có cách giải quyết các tình huống đó theo hướng tích cực.
- Phát triển năng lực của mỗi cá nhân, tạo cho các em có niềm tin, hứng thú và sự say mê trong học tập.
Trong chương trình dạy Tiếng Việt ở bậc Tiểu học, phân môn Tập đọc có vị trí quan trọng hàng đầu. Dạy tốt phân môn này là đáp ứng một trong 4 kĩ năng sử dụng Tiếng Việt là kĩ năng đọc. Trước tiên Tập đọc là rèn kĩ năng đọc đúng sau đó là đọc diễn cảm. Nhờ đó học sinh sẽ có những hiểu biết về văn học, ngôn ngữ và ngược lại khi hiểu những văn bản học sinh sẽ đọc đúng và diễn cảm.
- Với mục đích của phân môn Tập đọc: dạy đọc hiểu, giúp học sinh đọc hiểu tốt văn học và hiểu ngôn ngữ của văn chương. Đọc hiểu được bài văn có tác dụng giáo dục tình cảm, đạo đức cao đẹp cho học sinh, đồng thời phát huy tính sáng tạo và khả năng tư duy, khả năng phân tích, tổng hợp, khái quát hoá và trừu tượng hoá cho học sinh.
Chương trình Tập đọc ở Tiểu học và nhất là ở lớp 4, các bài văn đưa vào trong chương trình đều được lựa chọn, có nội dung hay cả về nội dung và nghệ thuật và có tính giáo dục sâu sắc đối với học sinh. Đặc biệt, đối với những bài văn miêu tả có rất nhiều những hình ảnh đẹp, âm thanh sinh động và cả màu sắc tươi sáng giúp học sinh cảm nhận. Trên nền ngôn ngữ ấy, học sinh có thể tưởng tượng ra một bức tranh thiên nhiên vô cùng tươi đẹp, từ đó giáo dục học sinh yêu đất nước, yêu quê hương và yêu con người.
3.2. Biện pháp thực hiện :
Biện pháp 1: Nắm vững mức độ, yêu cầu về kĩ năng đọc hiểu lớp 4
a. Hiểu nghĩa các từ ngữ trong bài:
Hiểu nghĩa của các từ ngữ trong bài là yêu cầu đầu tiên với người đọc. Sách Tiếng Việt 4 bước đầu hướng dẫn học sinh hiểu cách cảm nhận nghĩa của các từ ngữ trong văn cảnh cụ thể của bài.
Ví dụ: Câu hỏi: Vì sao chú bé Hiền được gọi là “ông Trạng thả diều”? - Trong bài “Ông Trạng thả diều”- TV4, tập 1. Học sinh cần dựa vào những điều đã được nói đến trong bài để nêu được vì cậu bé Hiền là một cậu bé thông minh, ham học hỏi, có ý chí vượt khó, đỗ Trạng nguyên khi mới 13 tuổi, cái tuổi mà trẻ em vẫn ham thả diều, đá bóng. Nguyễn Hiền đỗ Trạng nguyên nhưng vẫn thích thả diều vì thế mà được gọi là “Ông Trạng thả diều”.
Ở những bài Tập đọc thuộc văn bản nghệ thuật, việc hiểu ý nghĩa một số từ ngữ có giá trị nghệ thuật là yêu cầu rất quan trọng. Ở nhiều bài, nhà văn, nhà thơ đã rất tinh tế trong cách sáng tác. Vì vậy giáo viên phải có biện pháp giúp học sinh huy động vốn hiểu biết của mình để phát hiện và chiếm lĩnh kiến thức đó một cách sáng tạo.
Ví dụ: Trong bài “Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ”, ( TV4, tập 1) nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm có viết:
Lưng núi thì to mà lưng mẹ nhỏ
Em ngủ ngoan em đừng làm mẹ mỏi
Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ em nằm trên lưng.
Hình ảnh “mặt trời” được diễn tả trong hai câu cuối của đ
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
Nâng cao chất lượng dạy học tập đọc cho học sinh lớp 4, trường tiểu học Vạn Hưng I với phương pháp dạy học tích cực .
I. Đặt vấn đề :
1. Lý do chọn đề tài :
Trong cuộc sống của con người, văn học đã có từ rất lâu và trở thành nhu cầu không thể thiếu. Nó là tấm gương phản ánh cuộc sống của con người ở nhiều phương diện khác nhau. Qua các tác phẩm văn học, con người tìm thấy chính mình, thấy mọi người xung quanh và thấy cả thế giới đang sống trong đó. Văn học là nguồn sức mạnh vô tận, nó lay động trái tim, khối óc và lý trí của con người giúp con người ngày càng hoàn thiện hơn về tâm hồn và nhân cách.
Đến với văn học là con người đến với kho tàng tri thức đồ sộ của nhân loại, chúng ta thấy mình càng nhỏ bé trong biển tri thức mênh mông ấy.
Mỗi cá nhân chúng ta khi sinh ra không phải là ai cũng có thể hoàn thiện được mình cả thể chất lẫn tinh thần. Bác Hồ vĩ đại của chúng ta khi nhận định về nhân cách con người có nói: “Hiền dữ phải đâu là tính sẵn, phần nhiều do giáo dục mà nên”. Chính vì vậy việc hình thành và phát triển tâm hồn cho con người và nhất là trẻ thơ phải được coi trọng ngay từ khi còn bé.
Văn học có tác dụng rất lớn trong trường học nhưng khả năng đọc hiểu cũng như cảm thụ văn học của học sinh và nhất là học sinh Tiểu học còn nhiều hạn chế. Các em dễ rung động trước cái đẹp, có cảm xúc trong sáng, có sức tưởng tượng phong phú và tâm hồn rất nhạy cảm trước những vấn đề ảnh hưởng đến đời sống của trẻ thơ… Chính vì vậy, nếu chúng ta biết bồi dưỡng và phát triển năng lực đọc và cảm nhận các bài tập đọc cho các em một cách đúng đắn, chúng ta sẽ giúp các em cảm nhận được hiệu quả, đầy đủ nhất những giá trị nội dung cũng như nghệ thuật của tác phẩm văn học.
Việc bồi dưỡng và phát triển năng lực đọc hiểu tác phẩm văn học cho học sinh Tiểu học là một việc làm hết sức cần thiết mà mỗi giáo viên chúng ta cần lưu tâm.
Muốn hiểu được bài học tốt, người học phải đọc tốt và đọc tốt ở đây là đọc hay, đọc diễn cảm. Để đọc hay và đọc diễn cảm được thì phải đọc hiểu tốt.
Ở Tiểu học, việc tiếp xúc với các tác phẩm văn học chủ yếu được tiến hành trong giờ Tập đọc, Kể chuyện, Chính tả, Tập làm văn nhưng chủ yếu là trong giờ Tập đọc. Qua những bài Tập đọc, học sinh không chỉ hiểu nội dung sự việc mà còn nắm được thái độ tình cảm, sự đánh giá sự việc của tác giả và sự cảm nhận của người đọc qua bài đọc đó. Chính vì thế việc bồi dưỡng năng lực đọc hiểu văn học cho học sinh là vô cùng quan trọng.
Ở lớp 4, hầu hết các em đều yêu thích học môn Tập đọc. Các bài tập đọc trong sách giáo khoa đều là các tác phẩm hay được chắt lọc và đưa vào chương trình vì thế giúp các em hiểu biết về thế giới xung quanh, biết sống, học tập và vui chơi một cách hợp lý. Các em học tập những điều hay, lẽ phải và các vấn đề về đạo đức con người trong các chủ điểm của môn Tiếng Việt.
Đọc hiểu văn học là quá trình cảm nhận cái đẹp, cái tinh tế của tác phẩm văn học trong mỗi con người. Một số người trong số chúng ta còn dạy theo lối rập khuôn máy móc, chỉ chú trọng vào hoạt động của thầy, giảng giải quá nhiều. Học sinh chỉ biết đọc hiểu theo lối chép lại cảm xúc của thầy cô mà không có sự rung động của chính mình. Từ đó các em mất dần khả năng đọc hiểu văn học, mất đi sự tự chủ của chính mình. Điều đó có ảnh hưởng rất lớn đến quá trình học tập, nhận thức của trẻ cũng như trong việc hình thành và phát triển nhân cách sau này.
Chính vì vậy việc xác định lại vị trí và tìm ra biện pháp nâng cao khả năng đọc hiểu văn học cho học sinh lớp 4 là việc làm hết sức cần thiết và quan trọng. Vì các lí do trên tui đã mạnh dạn đưa ra kinh nghiệm: “Nâng cao chất lượng dạy học tập đọc cho học sinh lớp 4 , trường tiểu học Vạn Hưng I với phương pháp dạy học tích cực”.
2. Mục đích nghiên cứu :
2.1. Giáo viên: Nâng cao nhận thức của bản thân về việc giảng dạy và bồi dưỡng học sinh khả năng đọc hiểu. Tìm ra các biện pháp khắc phục các tồn tại, khó khăn trong quá trình giảng dạy từ đó điều chỉnh phương pháp dạy học cho phù hợp với đối tượng học sinh.
2.2. Học sinh :
- Hình thành kĩ năng đọc hiểu văn học cho học sinh.
- Phát triển tư duy sáng tạo.
- Rèn các phẩm chất cần thiết như: chăm chỉ, yêu con người, có lòng nhân ái, giúp đỡ mọi người,… cho học sinh.
- Có phương pháp học tập sáng tạo, làm việc khoa học phù hợp với mục đích học tập của mình.
- Yêu con người, thiên nhiên, quê hương, đất nước qua các hình ảnh gần gũi, các câu chuyện, các bài Tập đọc.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu :
- Khách thể nghiên cứu :
- Nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn về việc dạy đọc hiểu ở phân môn Tập đọc lớp 4.
- Nghiên cứu kĩ các bài Tập đọc lớp 4 chương trình SGK hiện hành.
- Đề xuất các giải pháp trong dạy Tập đọc để nâng cao khả năng đọc hiểu cho học sinh lớp 4.
- Đối tượng nghiên cứu :
- Nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn về việc dạy đọc hiểu văn học ở phân môn Tập đọc lớp 4.
- Nghiên cứu kĩ các bài Tập đọc lớp 4 chương trình SGK năm 2000.
- Đề xuất các biện pháp trong dạy Tập đọc để nâng cao khả năng đọc hiểu cho học sinh lớp 4.
- Xác định tính thực thi và hiệu quả của việc dạy đọc hiểu văn học qua các bài Tập đọc.
- Nghiên cứu hiệu quả của việc dạy và học các bài Tập đọc của giáo viên và học sinh lớp 4 trường tiểu học Vạn Hưng I.
4. Giả thuyết khoa học :
Học sinh đọc văn bản của môn tập đọc hay bài thơ hay bài văn trong chương trình học nhưng đơn thuần chỉ đọc mà ít hiểu về nội dung văn bản thì khó cảm thụ văn học thì đọc sẽ không hay được .
Học sinh đọc hiểu văn bản sẽ đọc hay, đọc diễn cảm và thấy được cái hay cái độc đáo của tác giả khi viết nội dung văn bản của bài tập đọc
5. Nhiêm vụ nghiên cứu :
Nghiên cứu về những cơ sở lý luận, cách hướng dẫn học sinh đọc hiểu nội dung văn bản, đọc hay văn bản.
Tham gia dự giờ thăm lớp để đánh giá việc giảng dạy của giáo viên và học tập của học sinh. Cần có giải pháp chỉ đạo kịp thời giúp giáo viên và học sinh điều chỉnh phương pháp giảng dạy và cách học của học sinh một cách tốt nhất.
6. Phạm vi nghiên cứu :
Nghiên cứu việc dạy học phân môn tập đọc lớp 4 ở trường Vạn Hưng I.
Thời gian từ tháng 9/2014 đến tháng 3/2015
Đối tượng khảo sát : Giáo viên và học sinh khối 4.
7. Phương pháp nghiên cứu :
Sử dụng phương pháp tìm tòi, nghiên cứu, thu thập, phân tích; phương pháp phân tích tổng hợp với các nội dung kiến thức của hoạt động dạy học; phương pháp kiểm tra, rút kinh nghiệm.
II. Giải quyết vấn đề :
1. Cơ sở lý luận :
Văn học phản ánh cuộc sống của con người trong tác phẩm văn học. Nó phản ánh chân thực cuộc sống và khái quát giá trị cuộc sống. Văn học giúp con người sống có ý thức hơn, hiểu nhau hơn và mạnh mẽ hơn. Sách phản ánh cuộc sống đa dạng và phong phú của con người. Sách hướng dẫn các em đến chân trời mới lạ, giúp các em khám phá được thế giới và tự hoàn thiện chính mình về tâm hồn, trí tuệ và nhân cách. Chính vì vậy mà khi nói về văn học nhà văn M.X Gorki có nói: “Văn học là nhân học”.
Đọc hiểu là một quá trình nhận biết những gì tinh tế nhất bằng những rung động, cảm nhận sâu sắc, tinh tế của bản thân mình. Đọc hiểu là quá trình cảm nhận riêng của mỗi con người. Đọc hiểu cần đến sự nhạy cảm tinh tế của tâm hồn để cảm nhận hết tư tưởng, tình cảm mà tác giả gửi gắm qua tác phẩm. Qua đó người đọc thấy được cái hay, hiểu được tác phẩm và cảm nhận được vẻ đẹp của nó.
Quá trình đọc hiểu văn học gồm các cấp độ khác nhau sau:
+ Cấp độ ngôn ngữ và đọc hiểu ngôn từ:
Đọc hiểu phương diện từ vựng của tác phẩm cần chú ý đến nghĩa của từ, cái hay, cái đẹp của từ trong so sánh, từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa...
Đọc hiểu trên phương diện cấu trúc câu: Cần chú ý đến các kiểu câu, nhấn mạnh ý, các từ ngữ gợi tả hình ảnh, nghĩa chuyển của từ có trong câu...
+ Cấp độ hình tượng và đọc hiểu hình tượng:
Hình tượng là lớp đời sống toả sáng sau ngôn từ. Muốn các chi tiết, tình tiết trở thành hình tượng, người đọc phải có trí tưởng tượng, khả năng liên tưởng để tái tạo trong tâm trí và đặc biệt cần đến vốn sống để giúp khả năng liên tưởng, tưởng tượng có hiệu quả hơn.
+ Cấp độ ý nghĩa của hình tượng và sự đọc hiểu ý nghĩa của hình tượng ( ý nghĩa của tác phẩm)
Đọc hiểu chỉ sâu sắc khi đạt đến độ hiểu ý nghĩa hình tượng của tác phẩm. Ý nghĩa của tác phẩm thể hiện trực tiếp qua ngôn ngữ của tác phẩm đồng thời còn có những ý nghĩa mà người đọc phải nghiên cứu kĩ tác phẩm mới phát hiện ra.
+ Cấp độ tư tưởng của tác phẩm và sự đọc hiểu ý nghĩa của tư tưởng
Tư tưởng của tác phẩm là cấp độ cao hơn ý nghĩa, chính tư tưởng tác phẩm là một nội lực mãnh liệt, là nhu cầu bức bách khiến nhà văn cầm bút. Muốn đọc hiểu được tư tưởng của tác phẩm cần dựa vào những lời nói trực tiếp của nhà văn và nhân vật, có thể dựa vào lôgic của sự miêu tả và cảm hứng của tác giả trong tác phẩm. Đó chính là chân lí, cái thiện hay sự phê phán cái ác cái xấu xa...
2. Thực trạng dạy tập đọc
2.1. Về phía giáo viên:
a) Thuận lợi:
Được sự quan tâm giúp đỡ của Ban giám hiệu, giáo viên thường xuyên được bồi dưỡng, trau dồi chuyên môn qua công tác dự giờ, kiểm tra, chuyên đề, tạo mọi điều kiện hỗ trợ giúp giáo viên giảng dạy tốt…
Bản thân giáo viên luôn phấn đấu, có lòng yêu nghề mến trẻ, tận tụy với học sinh, tích cực thực hiện mục tiêu nhà trường đề ra. Nắm bắt phương pháp giảng dạy và vận dụng sáng tạo.
Nhà trường luôn khuyến khích giáo viên giảng dạy bằng phương tiện công nghệ thông tin để giúp học sinh hứng thú học tập trước phương pháp mới.
b) Khó khăn:
Do khả năng đọc hiểu văn học của giáo viên chưa đồng đều, khả năng tiếp thu và vận dụng các phương pháp dạy học mới chưa triệt để nên trong tiết dạy Tập đọc đa số giáo viên chỉ chú trọng đến việc đọc, thực hiện theo các bước lên lớp đúng quy trình mà chưa đi sâu vào phần tìm hiểu nội dung, khai thác ý đồ nghệ thuật của tác giả (mặc dù chỉ là đơn giản). Một số giáo viên lại giảng quá kĩ các từ khó, xem nhẹ phần luyện đọc nên giờ Tập đọc lại trở thành giờ Luyện từ. Trong các giờ Tập đọc giáo viên thường hay gọi những học sinh đọc tốt tham gia đọc bài mà ít chú trọng đến những học sinh đọc chậm, nhút nhát nên giờ học đôi khi trở thành hình thức.
2.2. Về phía học sinh:
Trẻ em ngay từ tuổi thơ đã sớm tiếp xúc với văn chương qua tiếng mẹ đẻ. Thực tế những câu hát ru, những câu chuyện cổ tích hấp dẫn, những bài đồng dao, những câu chuyện thần thoại mà các em được nghe kể đã tạo tiền đề tự nhiên để giúp trẻ cảm nhận được cái hay cái đẹp, cái nhân văn của từng tác phẩm. Đó chính là tiền đề để để giúp trẻ cảm nhận tốt hơn các tác phẩm văn chương sau này.
Một số học sinh chưa thích đọc các tác phẩm văn học. Lí do có thể là do tác phẩm văn học đó chưa hấp dẫn, chưa phù hợp với lứa tuổi hay không có thời gian để đọc.
Thực tế về nhu cầu và nhận thức của học sinh Tiểu học khi đọc sách cho thấy
có một số vấn đề mà mỗi giáo viên và mọi người cần quan tâm đó là: Giúp học sinh thấy được mối quan hệ giữa văn học và các bộ môn khác nhằm phát huy cao nhất những tác dụng của văn học. Gia đình, nhà trường cần tạo điều kiện tốt nhất để trẻ em tiếp cận với văn học.
* Khảo sát thực tế :
Vào đầu năm học, tui đã khảo sát chất lượng đọc của học sinh khối 4, kết quả cụ thể như sau:
Lớp Sĩ số Điểm 9 -10 Điểm 7 -8 Điểm 5 -6 Điểm dưới 5
4A 28 4 14.3 13 46.4 10 35.7 1 3.6
4B 31 7 22.6 14 45.2 8 25.8 2 6.4
4C 29 6 20.7 12 41.4 10 34.5 1 3.4
4D 30 8 26.7 10 33.3 11 36.7 1 3.3
Khối 118 25 21.2 49 41.5 39 33.1 5 4.2
3. Các biện pháp tiến hành :
3.1. Mục tiêu của giải pháp :
Mục tiêu hàng đầu của môn Tiếng Việt ở Tiểu học là hình thành và phát triển ở học sinh các kĩ năng: nghe, đọc, nói, viết để học tập và giao tiếp. Cụ thể đối với lớp 4 ngoài kĩ năng đọc còn có yêu cầu về tìm hiểu nội dung bài đó là: Bước đầu cảm nhận được vẻ đẹp của một số bài văn, bài thơ, đoạn kịch của Việt Nam và thế giới. Nhận biết được các câu văn, hình ảnh, chi tiết có giá trị nghệ thuật trong các bài văn, bài thơ, màn kịch đã học.
Đọc thành tiếng để củng cố kĩ năng đọc đúng, giáo viên hướng dẫn về cách phát âm, cách ngắt nghỉ, tốc độ đọc giúp học sinh có khả năng đọc tốt hơn. Đọc thành tiếng để luyện học sinh đọc hay, đọc diễn cảm. Giáo viên dẫn dắt, gợi ý học sinh tìm ra cách đọc, bước đầu ý thức được cách đọc nhằm diễn tả nội dung một cách tốt nhất.
Việc yêu cầu đọc diễn cảm ở mức độ nào và việc hướng dẫn luyện đọc diễn cảm như thế nào để phát huy tính tích cực và sáng tạo của học sinh là một vấn đề mà tui rất quan tâm trong giờ Tập đọc. Một trong những biện pháp hiệu quả là để bồi dưỡng đọc hiểu là đọc diễn cảm có sáng tạo. Giúp trẻ nâng cao khả năng cảm xúc thẩm mĩ và kích thích các em khám phá cái hay, cái đẹp của văn chương.
Muốn dạy học theo hướng tích cực hoá hoạt động học tập của người học, giáo viên cần tổ chức, hướng dẫn các hoạt động học tập của học sinh nhằm mục đích:
- Huy động khả năng của từng học sinh để khám phá, tìm tòi ra nội dung của bài Tập đọc.
- Tạo điều kiện và có phương tiện để học sinh phát hiện ra các tình huống và có cách giải quyết các tình huống đó theo hướng tích cực.
- Phát triển năng lực của mỗi cá nhân, tạo cho các em có niềm tin, hứng thú và sự say mê trong học tập.
Trong chương trình dạy Tiếng Việt ở bậc Tiểu học, phân môn Tập đọc có vị trí quan trọng hàng đầu. Dạy tốt phân môn này là đáp ứng một trong 4 kĩ năng sử dụng Tiếng Việt là kĩ năng đọc. Trước tiên Tập đọc là rèn kĩ năng đọc đúng sau đó là đọc diễn cảm. Nhờ đó học sinh sẽ có những hiểu biết về văn học, ngôn ngữ và ngược lại khi hiểu những văn bản học sinh sẽ đọc đúng và diễn cảm.
- Với mục đích của phân môn Tập đọc: dạy đọc hiểu, giúp học sinh đọc hiểu tốt văn học và hiểu ngôn ngữ của văn chương. Đọc hiểu được bài văn có tác dụng giáo dục tình cảm, đạo đức cao đẹp cho học sinh, đồng thời phát huy tính sáng tạo và khả năng tư duy, khả năng phân tích, tổng hợp, khái quát hoá và trừu tượng hoá cho học sinh.
Chương trình Tập đọc ở Tiểu học và nhất là ở lớp 4, các bài văn đưa vào trong chương trình đều được lựa chọn, có nội dung hay cả về nội dung và nghệ thuật và có tính giáo dục sâu sắc đối với học sinh. Đặc biệt, đối với những bài văn miêu tả có rất nhiều những hình ảnh đẹp, âm thanh sinh động và cả màu sắc tươi sáng giúp học sinh cảm nhận. Trên nền ngôn ngữ ấy, học sinh có thể tưởng tượng ra một bức tranh thiên nhiên vô cùng tươi đẹp, từ đó giáo dục học sinh yêu đất nước, yêu quê hương và yêu con người.
3.2. Biện pháp thực hiện :
Biện pháp 1: Nắm vững mức độ, yêu cầu về kĩ năng đọc hiểu lớp 4
a. Hiểu nghĩa các từ ngữ trong bài:
Hiểu nghĩa của các từ ngữ trong bài là yêu cầu đầu tiên với người đọc. Sách Tiếng Việt 4 bước đầu hướng dẫn học sinh hiểu cách cảm nhận nghĩa của các từ ngữ trong văn cảnh cụ thể của bài.
Ví dụ: Câu hỏi: Vì sao chú bé Hiền được gọi là “ông Trạng thả diều”? - Trong bài “Ông Trạng thả diều”- TV4, tập 1. Học sinh cần dựa vào những điều đã được nói đến trong bài để nêu được vì cậu bé Hiền là một cậu bé thông minh, ham học hỏi, có ý chí vượt khó, đỗ Trạng nguyên khi mới 13 tuổi, cái tuổi mà trẻ em vẫn ham thả diều, đá bóng. Nguyễn Hiền đỗ Trạng nguyên nhưng vẫn thích thả diều vì thế mà được gọi là “Ông Trạng thả diều”.
Ở những bài Tập đọc thuộc văn bản nghệ thuật, việc hiểu ý nghĩa một số từ ngữ có giá trị nghệ thuật là yêu cầu rất quan trọng. Ở nhiều bài, nhà văn, nhà thơ đã rất tinh tế trong cách sáng tác. Vì vậy giáo viên phải có biện pháp giúp học sinh huy động vốn hiểu biết của mình để phát hiện và chiếm lĩnh kiến thức đó một cách sáng tạo.
Ví dụ: Trong bài “Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ”, ( TV4, tập 1) nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm có viết:
Lưng núi thì to mà lưng mẹ nhỏ
Em ngủ ngoan em đừng làm mẹ mỏi
Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ em nằm trên lưng.
Hình ảnh “mặt trời” được diễn tả trong hai câu cuối của đ
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
You must be registered for see links