Tửu tui cảm giác rất phấn khích khi đặt câu hỏi này. Quả thực, một thoáng ban đầu, chính Tửu tui cũng cảm giác câu hỏi này có vẻ bông phèng. Nhưng sau đó, ngẫm thật kỹ, Tửu tui thấy câu hỏi cũng có vấn đề của nó. Tửu tui đặt câu hỏi này không phải vì chúng ta đã ít nhất hai lần “trúng tả” bởi món ẩm thực siêu đặc biệt này của người Việt. Tất nhiên, nguyên nhân “trúng tả” không hẳn do 7 hay 9 món cầy tơ hay do sự tham gia của “kẻ đồng hành” với thịt chó là mắm tôm. Nhưng bản chất thịt chó hay mắm tôm cũng không có tội gì. Tội là ở người sản xuất ra nó và bảo quản nó thiếu vệ sinh mà thôi. Có người đã hăng hái đề xuất phương án thịt chó không mắm tôm. Nhưng nếu thịt chó không mắm tôm thì khác gì đàn bầu không người gảy.
Nước ta là một nước được xếp vào những nước vệ sinh môi trường kém. Bởi thế, khi mắm tôm vừa được “đánh bông” lên với chanh, ớt thì không chỉ những người nghiền thịt chó mà cả lũ ruồi cũng chảy nước miếng. Thế là, những vị khách không mời mà cứ tự nhiên xô đến, đậu xuống bát mắm tôm, thục cái vòi đen sì như một cái ống hút vào bát và rung nhè nhè đôi cánh bởi sự sung sướng ngất ngây và thả vào bát mắm tôm hấp dẫn đó đủ thứ vi trùng mà chúng mang theo trên hành trình “kinh hãi” của bầy ruồi.
Nhưng hình như sự hấp dẫn ma mị của món ẩm thực này làm cho chúng ta quên đi tất cả. Có một sự thật đằng sau những đĩa dồi chó thơm lừng, những đĩa thịt chó luộc với màu da vàng thẫm bóng nhẫy, những đĩa nướng ngào ngạt... Đó là sự thật về nguồn gốc thực phẩm – chó hơi. Chúng ta có cơ quan kiểm dịch các lò mổ nhưng chỉ với lợn, bò hay gà. Nhưng chúng ta chưa hề kiểm dịch các lò mổ chó. Sự thật, các lò mổ chó cấp “visa” nhập cảnh lò mổ cho tất cả các loại chó: chó già, chó trẻ, chó đen, chó trắng, chó ta, chó tây, chó ghẻ, chó què, chó ốm, chó dại… Và chỉ sau một hồi thui rơm và cọ rửa là tất cả các loại chó ghẻ lở, đau ốm, điên dại kia đều trở nên vàng ươm và căng mịn không còn dấu vết gì của những con chó bệnh tật trước đó.
Đã có một thời, Tửu tui nằm ngủ cũng mơ về món thịt chó. Nhưng sau nhiều chuyện và nhiều vấn đề, Tửu tui bắt đầu suy nghĩ và đặt câu hỏi nói trên. Khi đưa câu hỏi này ra trước công chúng, Tửu tui biết chắc rằng sẽ bị rất nhiều người trong giới mày râu phản đối, cũng có thể Tửu tui bị mấy người bạn thân lâu nay tẩy chay và cũng không ít người trong giới này đồng tình. Nghĩa là họ đồng tình tìm câu trả lời để cá nhân họ đi đến quyết định tiếp tục ăn thịt chó hay không ăn nữa. Dù ai đó tiếp tục “tôn thờ” thịt chó và ai đó giã từ nó thì cũng chỉ là chuyện cá nhân mà thôi. Tự do ẩm thực muôn năm.
Ẩm thực của một dân tộc cũng là một yếu tố làm nên văn hóa của dân tộc đó. Nhưng thịt chó là một nét của văn hóa hay chỉ là sự khoái khẩu mà thôi? Thực tế cho thấy: chỉ có hai nước được coi là ăn thịt chó chính thức. Đó là Việt Nam và Hàn Quốc. Có một, hai nước ở châu Á cũng có ăn thịt chó nhưng không phổ biến như ở Việt Nam và Hàn Quốc. Tửu tui có hỏi một số người, trong đó có cả những nhà sử học và nghiên cứu văn hóa dân gian, vì sao chỉ có hai nước ăn thịt chó một cách chính thức như Việt Nam và Hàn Quốc thì nhận được câu trả lời như sau: đó là vì một bộ phận của dòng tộc Lý ở Việt Nam di cư sang Hàn Quốc trước kia và đã mang theo món ăn đặc biệt này. Nghe có lý đấy chứ cho dù chẳng có bằng chứng gì.
Theo thông tin của những người đã đi du lịch thì hiện nay Campuchia cũng là nước có nhiều người ăn thịt chó trong khu vực. Tìm hiểu nguyên nhân là vì có quá nhiều người Việt Nam định cư ở đó. Hơn nữa, Campuchia cũng không có luật và không có “văn hóa nuôi chó” như các nước khác trên thế giới. Nên việc ăn thịt chó của người Việt được tự do. Tửu tui còn nhớ câu nói quen thuộc của những người đi công tác ở nước ngoài trong thời gian dài: “Nhớ vợ, thương con, thèm thịt chó” thì mới hiểu sự ám ảnh của thịt chó với người Việt như thế nào.
Chuyện ăn thịt chó của người Việt Nam ở một số nước châu Âu thời nay đã có lúc trở thành vấn đề căng thẳng. Cách đây mấy năm, dư luận xã hội Balan và một số cơ quan bảo vệ môi trường nước này đã cực lực lên án thậm chí sỉ nhục việc giết chó ăn thịt của một số người Việt đang sinh sống buôn bán ở đất nước này là thiếu nhân văn. Tửu tui đã phản đối sự sỉ nhục đó. Tất nhiên “nhập gia tùy tục”. Nhưng nói đến chuyện nhân văn thì không ổn. Tửu tui đặt câu hỏi: nếu giết thịt một con chó là thiếu nhân văn thì giết bò, cừu, gà… là nhân văn à? Nhưng cũng không ít người Việt Nam không ăn thịt chó hay có ăn nhưng đã cai cho rằng con chó là vật gần gũi và có tình cảm với con người khác hoàn toàn với bò, cừu, gà… Cho nên việc giết chó ăn thịt đã gây phản ứng tự nhiên và hợp lý.
Tửu tui hoàn toàn khẳng định là ăn thịt chó hay không ăn thịt chó không đồng nghĩa với nhân văn hay thiếu nhân văn. Nhưng chúng ta cũng biết rằng chó là vật nuôi duy nhất đặc biệt của con người vì chúng có thể hiểu và thậm chí chia sẻ được tình cảm với con người. Một hiện thực cho thấy: ở Việt Nam, các gia đình chưa bao giờ nuôi chó để bán lấy tiền. Họ chỉ nuôi để giữ nhà, để cho vui và để giải quyết những thức ăn thừa. Nếu thấy cần thì bán bớt đi mà thôi. Càng ngày càng nhiều gia đình ở thành phố nuôi chó như một thú chơi. Chẳng thế mà một thời có quá nhiều gia đình nuôi chó cảnh để kinh doanh. Có nhà sẵn sàng ngủ ở gác xép còn phòng chính lại để cho chó chơi, chó ngủ. Vì lúc đó, xã hội có câu rằng: “Chó nuôi người chứ không phải người nuôi chó”.
Nhiều người ở thành phố sau khi nuôi chó đã không ăn thịt chó nữa. Bởi sáng đi làm, chó theo ra tận cửa. Chiều đi làm về, chó cũng chạy ra đón mừng vui rối rít. Con chó nào được nuôi cũng được đặt một cái tên rất thân thương như một thành viên chính thức trong cộng đồng gia đình trong khi hầu như quá hiếm người đặt tên cho trâu, bò, lợn hay gà, vịt. Vì tình cảm tự nhiên đó của con chó đối với mình mà không nỡ lòng nào gắp miếng thịt chó cho vào miệng nhai ngấu nghiến với lòng sung sướng vô biên.
Những người nước ngoài đến Việt Nam bần thần đứng nhìn những con chó bị thui, bị xả thịt. Văn hoá của họ khác chúng ta. Cũng như trên thế giới có nhiều người theo đạo này thì không ăn thịt lợn, theo đạo kia thì không ăn thịt bò. Những người nước ngoài coi chó như bạn. Còn người Việt coi chó như chó. Nên việc cắt tiết con chó vẫn quấn quýt với mình trong dăm ba năm, rồi thui vàng, rồi mổ bụng, rồi xào nấu, rồi đánh chén… là chuyện bình thường. Chuyện này không có ai đúng ai sai, chỉ có nên hay không nên mà thôi. Và hiện thực cũng cho thấy có một số người nước ngoài đã thử ăn thịt chó xem món ẩm thực này có gì “phù thủy” mà người Việt Nam mê mẩn và khó rời xa được như thế. Sau khi họ thử ăn thịt chó, họ mới sững sờ. Ngon thật và lạ thật. Cái ngon của món ẩm thực này và cái hoang mang của việc ăn thịt con vật mà họ yêu quí nhất đã làm cho không ít người nước ngoài không biết có nên ăn tiếp thịt chó hay bỏ chạy.
Tửu tui bỏ thịt chó đã nhiều năm nay. tui không học người nước ngoài. tui có chủ quyền của tui trong việc ăn uống. tui không ăn thịt chó chỉ vì một lý do đặc biệt. Khi cha tui ốm đau trong nhiều tháng trời, mỗi khi về thăm ông, tui đều thấy con chó mà cha tui nuôi từ nhỏ cứ quanh quẩn bên ông. Đến đêm, con chó nằm dưới gầm giường cha tôi. Mỗi lần cha tui dậy uống thuốc hay đi tiểu, nó đều đi theo. Ngày cha tui mất, con chó bỏ ăn nằm bẹp trong bếp mấy ngày liền. Đôi mắt nó buồn bã và đẫm lệ. Từ đó, tui không ăn thịt chó nữa. Bởi nó đã ở bên cha tui trong những ngày tui đi vắng. Nó thực sự chia sẻ với cha tui một cách vô thức trong những ngày, những đêm các con của ông lao đầu vào công việc ở đâu đấy.
tui có một ông chú họ vốn nghiện rượu với thịt chó. Chỉ một cái đuôi chó là quá đủ cho ông nhắm hết một chai 75. Thế mà ông giã từ thịt chó. tui ngỡ ông chú có bệnh gì đó không ăn được thịt chó nữa thì mới phải bỏ. Hỏi ra thì không phải thế. Mà bởi một lần các con ông bắt con chó của gia đình ông để cắt tiết làm thịt. Con chó bị đuổi bắt chạy nấp sau chân ông để tìm sự che chở của ông. Nhưng cuối cùng nó vẫn bị bắt. Con chó bị trói quặt hai chân trước về phía sau. Nó cứ ngước đôi mắt giàn giụa lệ nhìn ông cho đến khi máu trong người nó chảy cạn kiệt xuống cái chậu sành để làm món dồi. Bữa trưa hôm đó, khi ông ăn đến miếng thịt chó thứ hai thì bỗng nôn thốc nôn tháo. Ông chú tui bỏ ăn lên giường nằm và từ đó không bao giờ ăn thịt chó nữa. Khi biết chuyện này, các con ông nói: “Vớ vẩn, ăn thịt chó chứ ăn thịt người đâu mà phải sợ”.
